تنگنای تل‌آویو و گزینه‌های محدود در برابر تهران؛ کلید معما در دستان رفح است؟

به گزارش اکوایران، تهران در اولین رویارویی مستقیم نظامی خود با اسرائیل، بیش از ۳۰۰ پرتابه به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک شد؛ اما کابینه جنگ اسرائیل هنوز به جمع‌بندی نهایی برای چگونگی پاسخ به اقدام ایران نرسیده است.

تنگنای تل‌آویو و گزینه‌های محدود

به نوشته سی‌ان‌ان، اسرائیل مجبور است از یک سو میان فشار بین‌المللی برای نشان‌دادن خویشتن‌داری و از سوی دیگر، نیاز داخلی به پاسخی به یک اقدام نظامی بی‌سابقه تعادل برقرار کند. اکنون بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل باید درخواست ائتلاف راست‌گرای خود برای واکنش شدید در برابر خطر انزوای بین‌المللی بیشتر اسرائیل را از طریق گسترش جنگ بدون حمایت بین‌المللی ارزیابی کند.

کابینه امنیتی اسرائیل  هم‌چنان مصمم به پاسخ به حمله‌ای است که تهران آن را تلافی حمله اول آوریل اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق می‌داند. علی‌رغم فشار متحدان برای عدم تشدید تنش‌ها، سرلشکر هرتزل هالوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل در روز دوشنبه اعلام کرد که اقدام نظامی ایران «بی‌پاسخ نخواهد ماند».

دو مقام اسرائیلی که از جزئیات این بحث‌ها مطلع هستند، به سی‌ان‌ان گفتند که کابینه در حال بررسی زمان و وسعت پاسخ است. یکی از این مقامات گفت این تصور وجود دارد که اسرائیل باید به سرعت عمل کند.

تحلیلگران می‌گویند اسرائیل گزینه‌های کمی در اختیار داشته و هر یک از آن‌ها بهایی برای این رژیم دارد؛ به ویژه با توجه به اینکه هم‌اکنون درگیر جنگی ویرانگردر غزه بوده و با نیروهای مقاومت منطقه نیز درگیر است.

حمله مستقیم به ایران رویه جدید دیگر را رقم خواهد زد. در حالی که گفته می‌شود طی سال‌ها، اسرائیل عملیات‌های مخفیانه‌ای را درون ایران انجام داده که اغلب هدفشان افراد یا تأسیسات بوده، اما هرگز حمله نظامی مستقیمی به خاک ایران انجام نداده است.

روز دوشنبه، ابراهیم رئیسی هشدار داد که «کوچک‌ترین اقدام علیه منافع ایران» با «پاسخی شدید، گسترده و دردناک» روبرو خواهد شد و اقدام نظامی ایران علیه اسرائیل را اقدامی در راستای «دفاع مشروع» توصیف کرد.

راز زمیت، کارشناس ایران در مؤسسه مطالعات امنیت داخلی تل‌آویو گفت: «ما قطعاً در مرحله جدید و بسیار خطرناکی از رویارویی اسرائیل و ایران قرار داریم. ایران قطعاً سعی کرده قوانین بازی با اسرائیل را تغییر دهد. شاید شاهد رویارویی‌های نظامی بیشتری در آینده باشیم».

او افزود در حالی که ممکن است اسرائیل نتواند از تلافی خودداری کند، اما شاید یک «حمله نظامی تمام‌عیار علیه اهدافی در داخل ایران» را فوراً انجام ندهد؛ زیرا تهران قول واکنشی حتی شدیدتر از حمله آخر هفته را داده است. زیمت خاطرنشان کرد: «ترجیح اسرائیل ادامه و تمرکز بر دستیابی به اهداف اصلیش در غزه است، نه بازکردن جبهه‌های جدید».

آلون پینکاس، دیپلمات سابق اسرائیلی گفت که بعید است اسرائیل با حمله مستقیم به ایران تلافی کند؛ اما اذعان کرد که اگر چنین حمله‌ای صورت بگیرد، پیامدهای آن به اهداف حمله بستگی خواهد داشت. او توضیح داد که اهداف می‌توانند شامل دارایی‌های نظامی یا برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی باشند. «هر یک از این‌ها نشان‌دهنده سطح متفاوتی از تشدید درگیری است».

روز دوشنبه، یک مقام اسرائیلی به سی‌ان‌ان گفت که یکی از گزینه‌های نظامی در حال بررسی، حمله به تأسیساتی در ایران است که در عین ارسال پیام به تهران، تلفات جانی نداشته باشد. این مقام اسرائیلی در ادامه افزود که مقامات اسرائیلی اذعان دارند که این کار دشواری خواهد بود.

محدودیت از سوی متحدان

به گفته تمیر هیمن، رئیس سابق سازمان اطلاعات نظامی اسرائیل که اکنون ریاست مؤسسه مطالعات امنیت داخلی تل‌آویو را برعهده دارد، ممکن است پاسخ اسرائیل به دلیل مشارکتش در ائتلافی غیررسمی برای دفع حملات موشک و پهپادهای ایران، محدود شود.

هیمن افزود: «اگرچه عضویت در این ائتلاف اقدام مؤثر و مهم است، اما آزادی عمل اسرائیل برای پاسخ را محدود می‌سازد». متحدان غربی و عربی اسرائیل قصد منصرف‌ساختن آن از پاسخ به ایران را دارند.

به گفته مقامات آمریکایی، جو بایدن و اعضای ارشد تیم امنیت ملی او به همتایان اسرائیلی خود گفته‌اند که ایالات متحده در هیچ اقدام تهاجمی علیه ایران شرکت نخواهد کرد. بایدن تلاش داشته تا رهگیری شماری از پرتابه‌های ایران توسط اسرائیل را به عنوان یک پیروزی بزرگ جلوه داده تا این‌گونه جا بیاندازد که واکنش بیشتر اسرائیل غیرضروری است.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید با تکرار این موضع گفت: «فقط به این دلیل که ایران چنین حمله بی‌سابقه‌ای را انجام داده، نباید ما باید افزایش دائم تنش‌ها در منطقه را بپذیریم».

ملاحظات سیاسی داخلی

به احتمال زیاد، اسرائیل ملاحظات سیاسی داخلی را نیز در نظر خواهد گرفت. بنیامین نتانیاهو هدایت راست‌گراترین کابینه تاریخ اسرائیل را بر عهده دارد و برای جلوگیری از فروپاشی آن، نیازمند آرام‌کردن اعضای تندروی آن است.

به دلیل ناتوانی در جلوگیری از حمله ۷ اکتبر حماس و شکست در آزادی بیش از ۱۰۰ اسیری که هنوز در غزه باقی مانده‌اند، نتانیاهو در داخل با انتقادات شدیدی روبروست.

پینکس انتظار دارد هرگونه تصمیم تلافی‌جویانه اسرائیل تحت تأثیر شدید ائتلاف راست‌گرای افراطی نتانیاهو و نیازهای نخست‌وزیر برای بقای سیاسی باشد.

پینکس گفت: «برای نتانیاهو، همه چیز در مورد سیاست و بقای خودش، حفظ ائتلاف و تمایل او برای گسترش جنگ جهت دورکردن سرزنش‌ها به خاطر شکستش در جلوگیری از حمله ۷ اکتبر است». پینکس ادامه داد: «بنابراین، از نظر او یک درگیری منطقه‌ای یا درگیری مستقیم با ایران با روایت جعلی که او اختراع کرده، همخوانی دارد. روایتی که می‌گوید این حمله ۷ اکتبر فقط یک حمله تروریستی نبوده، بلکه بخشی از یک رویارویی و کارزار بسیار بزرگ‌تر است».

پینکس در ادامه افزود که اسرائیلی‌ها در حالی که سربازانشان هنوز در غزه در حال جنگ هستند، نمی‌خواهند جبهه دیگری باز شود. او توضیح داد: «اسرائیلی‌ها هنوز از اتفاقات اکتبر شوکه هستند؛ بنابراین فکر نمی‌کنم تمایلی عمومی برای تشدید درگیری و بازکردن یک جبهه کاملاً مستقیم با ایران وجود داشته باشد».

اعتبار بین‌المللی و معمای رفح

پیش از حملات آخر هفته، اسرائیل به دلیل عملکردش در جنگ غزه که منجر به کشته‌شدن بیش از ۳۳ هزار فلسطینی شد، در عرصه جهانی منزوی شده بود. اما از زمان اقدام نظامی ایران، متحدانش به دور اسرائیل و حق به اصطلاح دفاع از خود آن جمع شده‌اند.

برخی از سیاستمداران تل‌آویو خواستار این شده که اسرائیل از وضعیت بین‌المللی کنونی برای ضربه‌زدن به ایران استفاده کند. برخی دیگر خواستار استفاده از آن برای حمله به شهر رفح شده‌اند. دو منبع اسرائیلی گفتند که قرار بود این هفته، اسرائیل اولین گام برای آغاز حمله زمینی به رفح را بردارد، اما این برنامه‌ها را به تعویق انداخته و در حال بررسی پاسخ به اقدام نظامی ایران است. یک مقام اسرائیلی گفت که کابینه همچنان مصمم به انجام این عملیات بوده، اما زمان تخلیه غیرنظامیان و حمله زمینی همچنان نامشخص است.

آینده جنگ غزه و حمله زمینی به رفح در بحث و گفتگوهای کابینه امنیتی درباره پاسخ احتمالی به عملیات ایران نقش داشته‌اند. روز دوشنبه، یاکوف آمیدور، مشاور سابق امنیت داخلی نتانیاهو در مصاحبه‌ای گفت: «ما باید پاسخ دهیم و دو گزینه خوب وجود دارد: یا از اقدام نظامی تهران برای حمله به ایران استفاده کنیم یا با آمریکا برای ورود به رفح به توافق برسیم و حماس از آنجا بیرون برانیم».

کابینه اسرائیل از حمایت هم‌پیمانان خود آگاه بوده و نمی‌خواهد آن را به باد دهد. دو مقام اسرائیلی به سی‌ان‌ان گفتند که بنی گانتز، عضو کلیدی کابینه امنیتی بر پاسخ هرچه سریع‌تر به ایران تأکید کرده است. به گفته این منابع، او بر این پندار است که هر قدر اسرائیل پاسخ به ایران را به تأخیر بیندازد، جلب حمایت بین‌المللی برای آن دشوارتر خواهد شد. با این حال، برخی دیگر با این نظر مخالف بوده و می‌گویند که اقدام تلافی‌جویانه اسرائیل که باعث تشدید تنش‌ها شود، تنها باعث انزوای بیشتر آن، به ویژه از سوی کشورهای عربی خلیج فارس که اسرائیل به دنبال عادی‌سازی روابط با آن‌هاست، می‌شود.

به خطر انداختن روابط با کشورهای عربی

کشورهای عربی، از جمله کشورهایی که با اسرائیل روابط دوستانه دارند، ابراز نگرانی کرده‌اند که اقدام نظامی ایران منجر به تشدید درگیری شود، اما به طور علنی آن را محکوم نکرده‌اند. اسرائیل مدعی شده که شماری از پهپادهای ایرانی را قبل از ورود به آسمانش رهگیری کرده است. اردن تعدادی از این پهپادها را ساقط کرد و به همین دلیل با انتقادهایی از جهان عرب مواجه شد. این کشور استدلال کرده که این اقدام برای محافظت از شهروندانش و در پاسخ به نقض حریم هواییش انجام شده است.

با وجود نقش اردن در محافظت از اسرائیل، این کشور از انتقاد از کابینه نتانیاهو عقب‌نشینی نکرده است. ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن در مصاحبه‌ای تلویحاً از اقدام ایران که در پاسخ به بمباران ساختمان کنسلوگریش در دمشق بوده، حمایت می‌کند. صفدی گفت: «حالا به نظر من فشار روی اسرائیل است که اوضاع را تشدید نکرده و برای دستیابی به هدفی که همه ما در آن شریک هستیم، یعنی کاهش تنش‌ها، تلاش کند». او هشدار داد که نتانیاهو به دنبال تشدید اوضاع برای منحرف‌کردن توجهات از جنگ غزه است.

اسرائیل همچنین در تلاش برای ترمیم روابط با کشورهای عربی، از جمله آن‌هایی که در آن سوی خلیج فارس و در همسایگی ایران قرار داشته، میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند و در گذشته مورد حملات گروه‌های مقاومت قرار گرفته‌اند، بوده است. این کشورها در حفظ تعادل ظریفی بین روابط با تهران و تل‌آویو عمل کرده و از تأثیر جنگی تمام‌عیار میان ایران و اسرائیل بر ثبات و صادرات نفت خود بیم دارند.

پینکس با اشاره به تنگه هرمز که مهم‌ترین نقطه انتقال نفت جهان به شمار می‌رود، گفت: «آخرین چیزی که آن‌ها (کشورهای عربی خلیج فارس) در حال حاضر می‌خواهند، درگیری گسترده‌ای است که باعث افزایش قیمت نفت و مسدودشدن تنگه هرمز شود». او افزود که اگر اسرائیل مسئول چنین تشدیدی شناخته شود، ممکن است روابطش با این کشورها تحت تأثیر قرار گیرد.