بالاتر از خطر؛ جنگ داخلی سودان به منطقه‌ سرایت می‌کند؟

به گزارش اکوایران، کارشناسان هشدار می‌دهند که جنگ در سودان بین نیروهای دو ژنرال رقیب می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای، نه تنها برای این کشور شمال شرق آفریقا، بلکه برای کل این منطقه بی‌ثبات داشته باشد.

درگیری‌ها در 15 آوریل بین نیروهای وفادار به فرمانده ارتش، عبدالفتاح البرهان و معاون او، محمد حمدان داگلو، فرمانده نیروهای شبه نظامی قدرتمند پشتیبانی سریع (RSF)  آغاز شد..

خشونت در پایتخت، خارطوم و در سایر نقاط کشور به سرعت افزایش یافت و با حملات هوایی در پایتخت و نبرد تانک‌ها در خیابان‌ها ادامه یافت.

بر اساس گزارش المانیتور، صدها نفر در سراسر این کشور پهناور -سومین کشور بزرگ آفریقا، تقریباً سه برابر فرانسه- کشته و هزاران نفر زخمی شده‌اند.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که این درگیری می‌تواند گروه‌های مسلح خارجی و قدرت‌های منطقه‌ای را به سمت خود بکشاند و بحران پناهجویی جدیدی را آغاز کند.

پناهندگان

سازمان ملل روز پنجشنبه اعلام کرد بین 10 تا 20 هزار نفر در جریان جنگ به چاد، همسایه غربی سودان، گریخته‌اند.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) اعلام کرد که شرق چاد از قبل میزبان 400،000 پناهجوی سودانی بوده است و مهاجران جدید فشار بیشتری را بر خدمات و منابع عمومی محدود این کشور وارد می‌کنند.

سودان یکی از فقیرترین کشورهای جهان است و در ماه فوریه سازمان ملل اعلام کرد که بیش از یک سوم جمعیت آن با بحران گرسنگی رو به رشد روبرو هستند.

گروه بین‌المللی بحران (ICG) روز پنجشنبه گفت: «میلیون‌ها غیرنظامی در میان تیراندازی‌ها گرفتار شده‌اند و به اولیه‌ترین نیازهای خود دسترسی ندارند.

کامرون هادسون از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) مستقر در واشنگتن به خبرگزاری فرانسه گفت که او «منتظر یک موج عظیم مهاجرت غیرنظامیان» پس از برقراری اولین آتش‌بس پایدار است.

او گفت: «من انتظار دارم میلیون‌ها نفر برای عبور از مرزها تلاش کنند.»

گسترش درگیری

نبردها به سرعت گسترش یافت و خارطوم و شهر دوقلوی آن، ام‌درمان و چندین منطقه از کشور، به ویژه دارفور را فرا گرفت.

گروه بین‌المللی بحران گفت: «درگیری می‌تواند به سرعت به یک جنگ پایدار تبدیل شود که خطر نفوذ آن از مناطق ناآرام سودان، به کشورهای همسایه را در پی دارد.»

«خصومت‌ها کشور را به سمت جنگ داخلی تمام عیاری سوق داده است که سودانی‌ها سال‌ها از آن وحشت داشتند.»

هادسون گفت که این خشونت «یک نگرانی بزرگ» است، به ویژه به این دلیل که در منطقه وسیعی فوران کرده است.

بسیاری از همسایگان سودان در حال حاضر پس از سال ها درگیری‌های داخلی، با مشکل مواجه هستند.

هادسون گفت: «چالش این است که درگیری در هر گوشه از کشور - در مرز با چاد، جمهوری آفریقای مرکزی، سودان جنوبی و اتیوپی- گسترش یافته است.»

جنگ داخلی

الکس دی وال، تحلیلگر مسائل آفریقا گفت، اگر درگیری ادامه یابد، ممکن است افراد بیشتری در جامعه به شدت تکه ‌تکه سودان اسلحه به دست بگیرند.

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «دو گروه قدرتمند در داستان وجود دارند. اگر درگیری ادامه یابد، وضعیت به سرعت پیچیده‌تر می‌شود.»

دو وال خاطرنشان کرد که هر طرف، ائتلافی از چندین گروه مختلف است که ممکن است طرف‌های خود را به طور بالقوه با در نظر گرفتن «عوامل قومی» تغییر دهند.

مرکز سوفان مستقر در نیویورک نسبت به «دخالت کشورهای خارجی، جنگ سالاران، شبه نظامیان مسلح و طیفی از دیگر بازیگران غیردولتی خشن» هشدار داد.

این اندیشکده گفت: «شکست فرماندهان در مهار جنگجویان خود می‌تواند خشونت را طولانی‌تر کند.»

قدرت‌های منطقه‌ای

سایر کشورهای منطقه همگی رسماً خواستار توقف خشونت‌ها شده‌اند، اما کارشناسان موافق هستند که مصر از برهان حمایت می‌کند؛ در حالی که داگلو مورد حمایت امارات متحده عربی است.

هادسون، از CSIS، گفت که این دو ژنرال در تلاش برای به دست آوردن تسلیحات و نیروهای کمکی از کشورهای همسایه بوده‌اند.

گروه مزدور واگنر روسیه نیز در سودان حضور دارد، اما مشارکت آن عمدتاً بر بهره برداری از ذخایر طلای این کشور متمرکز است.

دی وال هشدار داد که این جنگ می‌تواند بازیگرانی را جذب کند که بودجه و تسلیحات را تامین خواهند کرد و احتمالاً سربازان یا گروه‌های وابسته به خود را نیز در آن دخیل می‌کنند.

وی افزود، لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، اتیوپی و اریتره احتمالاً برخی از نقش‌های سیاسی یا حتی نظامی را در درگیری ایفا خواهند کرد.

او خاطرنشان کرد که این‌ها همان بازیگران هستند که بعداً در تلاش‌ها برای میانجی‌گری مناقشه شرکت خواهند کرد.

پادرمیانی

عبدالخالق عبدالله، دانشمند علوم سیاسی اماراتی، با اشاره به موقعیت استراتژیک سودان در دریای سرخ، گفت: «بی ثباتی سودان برای کل جهان، به ویژه برای کشورهای همسایه نگران کننده است.»

او گفت که «همه بهای» یک درگیری پایدار در سودان را خواهند پرداخت.

از زمان بروز تنش‌ها، میانجی‌های سازمان ملل، اتحادیه آفریقا، بلوک منطقه‌ای IGAD و پایتخت‌های غربی و خلیج‌فارس تلاش کرده‌اند تا برهان و داگلو را به پای میز مذاکره بکشانند.

تاکنون تلاش ها بی نتیجه بوده است.

برخی از کارشناسان گفتند که از زمان سرنگونی عمر البشیر، دیکتاتور دیرپای سودان در سال 2019، سال‌ها دیپلماسی با این دو ژنرال، آنها را جسور کرده است.

هادسون گفت که وقتی جامعه بین‌المللی و قدرت‌های بزرگ خواستار آتش‌بس می‌شوند، «هیچ پاسخی دریافت نمی‌کنند».

کارشناسان موافقند که یک پیروزی نظامی سریع بعید به نظر می‌رسد. ارتش برهان قدرتمندتر است، اما نیروهای پشتیبانی سریع داگلو در جنگ‌های چریکی شهری برتری دارند.

به نظر می رسد که صحنه برای یک درگیری پایدار آماده شده است.