کودتایی که پایه‌های امپراطوری پوتین را به لرزه در آورد

به گزارش اکوایران، یوگنی پریگوژین و شبه‌نظامیان واگنر او با تلاش برای اولین کودتا در روسیه در طول سه دهه اخیر، موجی از ناباوری را در سراسر جهان ایجاد کردند. پریگوژین پس از متهم کردن رهبری نظامی کشورش به «قتل ده‌ها هزار سرباز روسی» در نتیجه تهاجم فاجعه‌بار به اوکراین، لشکرکشی جسورانه‌ای را به سمت مسکو برای «تنبیه» وزیر دفاع و فرماندهان ارشد ارتش آغاز کرد. اما پس از تسلط بر مقر دولتی و نظامی در روستوف و زیر آتش قرار گرفتن در وارونژ، شورش در 200 کیلومتری مسکو متوقف شد و ظاهراً پریگوژین با تبعید به بلاروس موافقت کرد و جنگجویانش کنار رفتند. اما در آن چند ساعت چه اتفاقی افتاد؟

قیام واگنر

23 ژوئن: ساعت 9 شب پریگوژین در تلگرام «راهپیمایی برای عدالت» را اعلام می‌کند: «فرماندهان واگنر تصمیم خود را گرفتند. شری که توسط رهبری نظامی کشور در حال رخ دادن است باید متوقف شود.» او اعلام می‌کند که 25000 نفر از نیروهایش از کمپ‌های اصلی خود در شرق اوکراین به سمت مسکو حرکت خواهند کرد. «این یک کودتای نظامی نیست. این یک راهپیمایی برای عدالت است.»

23 ژوئن: مقامات روسیه در تلاش برای پاسخگویی هستند. سخنگوی ولادیمیر پوتین تأیید می‌کند که رئیس جمهور روسیه عصر همان روز مطلع شده است. یک بولتن خبری فوری در کانال یک دولتی پخش می‌شود و خودروهای نظامی به خیابان‌های مسکو فرستاده می‌شوند. سرویس امنیتی اف اس بی روسیه اعلام می‌کند که یک پرونده جنایی علیه پریگوژین به دلیل «سازماندهی یک شورش مسلحانه» باز کرده است، ژنرال ارشد ارتش سرگئی سوروویکین از نیروهای واگنر می‌خواهد سلاح‌های خود را زمین بگذارند.

24 ژوئن: در ساعات اولیه صبح روز بعد، نیروهای واگنر به روستوف، محل استقرار فرماندهی جنوبی ارتش روسیه که مسئول جنگ در اوکراین است، می رسند.

24 ژوئن: نیروهای مسلح واگنر ساختمان‌های کلیدی در روستوف از جمله مقر نظامی، ساختمان دولت محلی و دفتر مرکزی اف اس بی را محاصره می‌کنند. پریگوژین در مقر ارتش اشغال شده در حال گفتگوی کوتاه با معاون وزیر دفاع روسیه فیلمبرداری می‌شود.

24 ژوئن: برنامه تلویزیون دولتی با اخبار فوری ساعت 10 صبح قطع می‌شود. رئیس جمهور می‌گوید: «خائنین داخلی» اجازه داده‌اند منافع شخصی آنها را به سمت خیانت سوق دهد. او می‌افزاید: «اقداماتی انجام خواهد شد.» پوتین در سخنرانی خود نامی از پریگوژین نمی‌برد، اما سازمان او را به «باج خواهی و روش‌های تروریستی» متهم می‌کند.

 24 ژوئن: کاروانی از تانک‌ها و جنگنده‌های واگنر از روستوف به سمت شمال به سمت بزرگراه M4 که به مسکو منتهی می‌شود، به راه خود ادامه می‌دهند. تا ظهر، کاروان نظامی از طریق منطقه وارونژ حرکت می‌کند. ارتش روسیه تلاش می‌کند تا آن را متوقف کند و طبق گزارش‌ها، جنگنده‌های واگنر یک هواپیما را سرنگون می‌کنند.

24 ژوئن: در حالی که نیروهای واگنر به سمت مسکو پیش می‌روند، بازرسان روسی 47 میلیون دلار پول نقدی را که در جعبه‌های مقوایی داخل یک مینی ون در جریان یورش به هتل متعلق به پریگوژین در سن پترزبورگ پیدا شده بود، کشف و ضبط می‌کنند. به گفته سایت محلی فونتانکا، پریگوژین می‌گوید این محموله پول برای تأمین مالی عملیات واگنر و پرداخت حقوق به بیوه‌های مبارزان و همچنین حل و فصل «مسائل دیگر» استفاده می‌شود.

24 ژوئن: تلاش‌های ارتش روسیه برای توقف کاروان واگنر با شکست مواجه می‌شود و این نیروها به سمت شمال به مسیر خود ادامه می‌دهند و تا ساعت 4 بعدازظهر به منطقه لیپتسک در 400 کیلومتری جنوب مسکو می‌رسند. مقامات محلی و ارتش برای یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از پیشروی کاروان نظامی عجله دارند. رودخانه اوکا که درست از جنوب مسکو می‌گذرد، به یک خط دفاعی کلیدی برای پایتخت تبدیل می‌شود و گذرگاه‌های پل توسط ارتش مسدود می‌شود.

24 ژوئن: با نزدیک‌تر شدن کاروان به مسکو، ترس روس‌ها از خونریزی افزایش می‌یابد. اما با فرا رسیدن غروب، پریگوژین ناگهان عقب‌نشینی خود را اعلام می‌کند. او در تلگرام می‌گوید: «در عرض 24 ساعت به فاصله 200 کیلومتری مسکو رسیدیم.» او می‌افزاید: «اکنون لحظه‌ای است که احتمال خونریزی وجود دارد.» و برای جلوگیری از این اتفاق، او می‌گوید: «ما کاروان نظامی خود را برمی‌گردانیم.» پس از آن پریگوژین نزدیک به سه روز از انظار عمومی ناپدید می‌شود.

25 ژوئن: نیروهای واگنر شروع به عبور از روسیه می‌کنند و به مناطق اشغالی اوکراین بازمی‌گردند. با وجود اینکه این قیام بزرگترین بحران ریاست جمهوری پوتین است، نشانه‌های عینی کمی از کودتا باقی مانده است.

27 ژوئن:  پریگوژین، که از زمانی که اعلام کرد کاروانش به پیشروی به سمت مسکو ادامه نخواهد داد، خبری از او نشد، سکوت خود را می‌شکند تا ادعاهای پوتین در مورد کودتا را رد کند. او تأکید می‌کند: «ما هدف سرنگونی رژیم موجود را نداشتیم، رژیمی که قانوناً انتخاب شده است.» او می‌گوید در عوض می‌خواست از نابودی واگنر جلوگیری کند و کسانی را که در طول حمله روسیه به اوکراین «اشتباهات زیادی مرتکب شدند» پاسخگو کند.

پایان تلخ پریگوژین

دو ماه بعد از کودتای ناموفق پریگوژین و تهدید جدی سلطه پوتین بر روسیه، جت شخصی که او جزو مسافرانش بود سقوط کرد و یوگنی پریگوژین کشته شد. سرنوشتی که به هیچ وجه دور از ذهن نبود.

شورش واگنر در ژوئن موضع پوتین و روایت او در مورد حمله به اوکراین را به چالش کشیده بود. معامله‌ای که به شورش پایان داد و ظاهراً امنیت پریگوژین را تضمین کرد، بسیاری از تحلیلگران را شگفت زده کرد و نشان داد که پوتین رهبری است که نمی‌تواند به نیروهای امنیتی خود برای سرکوب شورش یا حتی نشان دادن وفاداری تکیه کند.

شاید اینطور به نظر برسد که بسیاری از آسیب‌های ناشی از کودتای نافرجام پریگوژین با مرگ او جبران شد. در هر صورت قتل نمایشی او پیامی قدرتمند برای هر کسی که ممکن بود در فکر ایستادن در برابر پوتین باشد می‌فرستاد. اما موقعیت بین‌المللی رهبر روسیه با این اقدام تقویت نشد.