مشارکت پایین متقاضیان در مسکن ملی/ چرا مسکن ملی طرح جذابی نیست؟

به گزارش اکوایران، مشارکت مردم در طرح نهضت ملی مسکن در سطح پایینی قرار دارد، این گزاره را گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تایید می‌کند.

طرح نهضت ملی مسکن که در راستای اجرای قانون جهش تولید و مسکن و احداث سالانه یک میلیون واحد مسکونی در شهریور سال 1400 به تصویب رسید اکنون با گذشت دو سال از اجرای این طرح، پیشرفت بسیار ضعیفی داشته است.

در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش کارشناسی شده به بررسی و ارزیابی وضعیت اجرای قانون جهش تولید مسکن و طرح نهضت ملی مسکن پرداخته و موانع بر سر راه اجرای این طرح را بیان کرده است.

لشگر انصرافی‌ها از مسکن ملی

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در زمینه وضعیت متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن نشان می‌دهد در مجموع وضعیت 5 میلیون و 387 هزار نفر از متقاضیان این طرح تعیین تکلیف شده و حدود 510 هزار نفر نیز هنوز تعیین تکلیف نشده‌اند.

در بررسی وضعیت تایید متقاضیان، حدود 3 میلیون و 940 هزار نفر یا درخواست‌شان رد شده یا انصراف داده‌اند و تنها یک میلیون و 450 هزار نفر مطابق ضوابط طرح نهضت ملی مسکن تایید نهایی شده‌اند.

استطاعت مالی کم جان متقاضیان مسکن

مرکز پژوهش‌های مجلس علت استقبال محدود متقاضیان از نهضت ملی مسکن را در قالب دو عامل عمده «عدم استطاعت متقاضیان» و «عدم جذابیت طرح» عنوان می‌کند، به این صورت که سنگینی میزان آورده باعث کاهش استقبال شده و از سوی دیگر ابهام و نامشخص بودن پروژه‌ها از موارد بااهمیت طرح نهضت ملی مسکن و دیگر طرح‌های حمایتی وزارت راه ‌و شهرسازی در بخش مسکن بوده و شاید انتظار اینکه بعد از ثبت نام، موقعیت، مشخصات، قیمت، شرایط پرداخت و میزان آورده و زمان تحویل به متقاضیان اعلام شود، بدیهی‌ترین حق متقاضیان باشد که بعضا حتی با واریز حداکثری هم از آن محروم هستند.

مرکز پژوهش‌ها همچنین مکان‌یابی و جانمایی نامطلوب عمده پروژه‌ها به ویژه در شهرهای جدید و عدم عرضه در محل تقاضا را عاملی برای کاهش تقاضای موثر عنوان می‌کند و معتقد است با تعریف این پروژه‌ها در مکان‌هایی که متقاضیان تمایلی به سکونت در آن ندارند در نهایت این واحدها یا درگیر دلالی و سوداگری می‌شوند یا خالی می‌ماند یا به اجاره داده ‌می‌شود وهدف غایی افزایش مالک‌نشینی و کاهش استیجار و به‌ تبع آن ساماندهی بازار خرید و اجاره مسکن به دلیل کاهش متقاضیان، محقق نمی‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس با ارایه برآوردی از میزان درآمد دهک‌های مختلف عنوان کرده که شاید تا دهک هشتم هم امکان پرداخت برای آورده‌های هر سه ماه 40 میلیون تومانی را نداشته باشد.

بر اساس این گزارش درآمد شهروندان دهک‌های مختلف در استان تهران که به طور معمول از بالاترین سطح درآمدی در کشور برخوردارند، به‌نظر می‌رسد 6 دهک نخست حتی در تامین آورده اولیه طرح دچار مشکل هستند و بر اساس استانداردهای برنامه‌ریزی مسکن هر خانوار باید حداکثر 30 درصد از درآمد خود را صرف نیاز مسکن کند.

این مساله نشان می‌دهد بحران استطاعت مسکن برای مشارکت در طرح‌های وزارت راه و شهرسازی تامین مسکن نیز صادق بوده و با اغماض تنها دهک دهم امکان دسترسی مناسب به مسکن را با مشارکت در طرح نهضت ملی از منظر شاخص مسکن در استطاعت خواهد داشت.

در خصوص جذابیت نیز می‌توان به ابهام و نامشخص بودن پروژه‌ها اشاره کرد که با توجه به آنکه موقعیت، مشخصات، قیمت، شرایط پرداخت و میزان آورده و زمان تحویل به متقاضی مشخص نیست این مساله نقش بسزایی در عدم جذابیت دارد.

328 هزار متقاضی مسکن ملی پولی واریز نکرده‌اند

در بررسی وضعیت افتتاح حساب متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن از مجموع 843 هزار فرد معرفی شده به بانک مسکن تا تاریخ 19 بهمن 1401 تعداد 328 هزار نفر هیچ مبلغی واریز نکرده‌اند و مجموعا 480 هزار نفر واریزی داشته‌اند و حدود 35 هزار نفر نیز فسخ شده اعلام شده است.

از این میان تنها 242 هزار نفر واریزی از 40 میلیون تومان به بالا داشته‌اند که نمایانگر سطح مشارکت پایین بوده که می‌توان نشان از توان محدود اقشار هدف در تامین آورده و عدم اعتماد برای مشارکت در این طرح باشد.

در بررسی پروژه‌های معرفی شده نهضت ملی مسکن به بانک مسکن تا تاریخ 17 خرداد 1402 بیشترین پروژه‌ها مربوط به خود مالکین بوده و از 237 هزار و 706 واحد (در حد 50 درصد واحدهای معرفی شده) که در قالب 56 هزار و 842 پروژه معرفی شده‌اند، تعداد 20 هزار و 117 پروژه در قالب 79 هزار 950 واحد به مرحله انعقاد قرارداد رسیده است که نشان از مشارکت خوب خود مالکان در جذب وام برای ساخت مسکن است.

بر اساس گزارش‌ها به سبب استنکاف برخی شعب بانک مسکن از این موضوع مشکلات مختلفی برای مشارکت‌کنندگان سازنده در حوزه خودمالکان ایجاد شده‌ است و امکان فروش اقساطی واحد برای خریداران به میزان رقم کل وام با شروطی خارج از قانون امکان‌پذیراست که نیازمند توجه جدی است.

بعد از خود مالکان بیشترین پروژه مربوط به بنیاد مسکن است که از مجموع تقریبا 13.5 هزار پروژه در قالب 79.5 واحد معرفی شده به بانک حدود یک سوم از پروژه‌ها موفق به انعقاد قرارداد شده‌اند که نشان از وجود موانع مختلف قانونی در این بخش است.

ضعف‌های موجود در این بخش نیز در جذب منابع برای اجرای پروژها به جهت نقص مدارک مشهود بوده و نیازمند اتخاذ تدابیر مناسب است.

از طرف ادارات کل راه و شهرسازی و شرکت‌های عمران شهرهای جدید نیز مجموعه هزار و 102 پروژه در قالب 131 هزار واحد به بانک معرفی شده که حدودا بیش از نیمی از آن به مرحله انعقاد قرار داد رسیده است.

در مجموع از 491 هزار واحد مسکونی معرفی شده به بانک مسکن حدود 251 هزار واحد مسکونی نسبت به انعقاد قرارداد تسهیلات به مبلغ 85 همت اقدام شده و بقیه به علت عدم مراجعه، عدم تشکیل پرونده به دلیل نواقص یا تکمیل پرونده و در انتظار انتقال به سامانه تسهیلاتی بانک قرار دارند.