به گزارش اکوایران، پیروزی اسرائیل در جنگ شش روزۀ 1967 با «سه نه» در نشست سران عرب در خارطوم مواجه شد: نه به صلح با اسرائیل، نه به به‌رسمیت شناختن اسرائیل و نه به مذاکره. مسئولان آمریکایی می‌گویند ظاهراً جنگ غزه نتیجه‌ای کاملاً برعکس دارد. عربستان سعودی، مهم‌ترین کشور عربی، به [اصطلاح] صلح، به رسمیت شناختن اسرائیل و به مذاکره آری می‌گوید -مشروط به موافقت اسرائیل با یک «مسیر روشن و معتبر» برای ایجاد کشور فلسطینی در کرانۀ باختری و نوار غزه که در سال 1967 اشغال کرد. شاید دو آری دیگر هم در پیشنهاد نهفته باشد: آری به تضمین‌های امنیتی عربی به اسرائیل، فراتر از روابط دیپلماتیک؛ و آری به کمک کشورهای عربی به اصلاح تشکیلات خودگردان فلسطینی تا مناسب ادارۀ غزه شود.

به نوشته اکونومیست، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ ایالات متحده، پس از سفر به شبه‌جزیرۀ عربستان -پنجمین تور منطقه‌ایش از حملۀ حماس در 7 اکتبر به این سو- چنین پیامی را به اسرائیل منتقل کرده است. اما با توجه به واکنش ناخوشایند نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، حالا اسرائیل است که نه می‌گوید. 

اوضاع خاورمیانه وخیم به نظر می‌رسد. مقاومت اسلامی لبنان با اسرائیل تبادل آتش دارد؛ و متحدانشان در سوریه، عراق و یمن هم پیش و طی سفر بلینکن به منطقه، به نیروهای آمریکایی حمله می‌کردند و این کشور را واداشت دست به دور تازه‌ای از حملات تلافی‌جویانه بزند. گزارش شده بیش از بیست و هشت هزار فلسطینی در غزه کشته شده‌اند. اکثر ساکنان این منطقه جا به جا شده‌ و در معرض بیماری و گرسنگی‌اند. اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری به نسل‌کشی متهم شده است. از چشم بسیاری، حمایت رئیس‌جمهور جو بایدن از اسرائیل اعتبار آمریکا را لکه‌دار کرده است. 

اما بلینکن [در ظاهر] به دنبال راهی برای تبدیل وحشت غزه به فرصتی برای [به اصطلاح] صلح است. و مسئولان آمریکایی ظاهراً از مذاکراتشان با ولیعهد و حاکم عملی عربستان، محمد بن سلمان، شادمانند.

عربستان سعودی که زمانی بایدن آن را «منفور» توصیف کرده بود، به بخش اصلی بلندپروازی‌های دیپلماتیک و راهبردی آمریکا تبدیل شده است. این بلندپروازی شامل تضمین یک وقفۀ «تمدید شده» در جنگ غزه و تبادل اسرا و زندانیان، پس از آن آتش‌بس دائمی، پذیرش کشور فلسطینی از سوی اسرائیل، به رسمیت شناخته شدن اسرائیل از جانب عربستان سعودی و تعهدات امنیتی جدیدی از جانب آمریکاست. ظاهراً بلینکن قانع شده که وضعیت امروز اسرائیل بیش از اینکه شبیه سال 1967 باشد، شبیه دوران پس جنگ اعراب و اسرائیل سال 1973 و انتفاضۀ فلسطینی 1993-1987 است. آن موقع، درد درگیری باعث معاهدۀ اسرائیل با مصر در سال 1979 و پیمان اسلو در سال 1993 شد که تشکیلات خودگردان را به وجود آورد. 

حتی آن زمان هم مسیر توافق منطقه‌ای به هیچ وجه تضمین شده نبود. معاملۀ اسرا -نخستین مرحلۀ ضروری برنامۀ آمریکا- متکی به مردی است که اسرائیلی‌ها مصممند او را از میان بردارند: یحیی سنوار، رهبر حماس در غزه که گفته می‌شود همراه اسرا در تونل‌های زیر غزه پنهان شده است.

 بلینکن اخبار در ظاهر امیدوارکننده‌ای به همراه داشت. در روز 6 فوریه، امیر قطر به او گفت حماس به طرح تبادل اسرا که اسرائیل، آمریکا، مصر و قطر آن را تهیه کرده‌اند واکنش نشان داده است. قطری‌ها پاسخ را «مثبت» می‌دانستند و بلینکن آن را نویدبخش خواند (علیرغم بعضی «غیرممکن‌ها»). اما نتانیاهو با «توهمی» خواندنش آن را رد کرد.

مانع بزرگ اینجاست که آیا درگیری، آنطور که اسرائیل می‌خواهد، پس از وقفه ادامه می‌یابد یا خیر. حماس بر آتش‌بس دائمی نهایی و خروج اسرائیل از غزه اصرار دارد. محتمل‌ترین سازش، توافقی است که فاز به فاز اجرا می‌شود. امید آمریکا این است که حتی یک وقفۀ موقتی ذهنیت طرفین را تغییر دهد و کاری کند که «روز بعد» را تصور کنند. 

این مسئله همۀ توجه‌ها را متوجه نتانیاهو می‌کند که گفته هدفش از جنگ «پیروزی کامل» است و مخالف کشوری فلسطینی است. او گفت «روز بعد، روز بعد از حماس است.» رهبران عرب از آمریکا می‌خواهند فشار بیشتری بر او بیاورند. دولت بایدن بر این باور است که توقف جریان ارسال سلاح به اسرائیل باعث تشویق حماس و متحدانش خواهد شد. در عوض، بلینکن اسرائیل را بابت «زیادی بالا» بودن آمار مرگ سرزنش کرد و خواهان کمک‌های انسان دوستانۀ بیشتر شد و اصرار کرد که این کار «غیرنظامیان را در اولویت قرار می‌دهد.» در 1 فوریه، آمریکا تحریم‌هایی را علیه چهار شهرک نشین یهودی وضع کرد که علیه فلسطینیان دست به خشونت زده بودند، کاری که خشم نتانیاهو را برانگیخت.

 بلینکن فکر می‌کند منطقه در یک دو راهی قرار دارد. یک طرف کاهش تنش‌هاست و راه دیگر به تباهی می‌رسد، همراه با «چرخه‌ای بی‌پایان از خشونت و نابودی و یأس.» بلینکن همچنین نگران حضور نیروهای اسرائیلی حاضر در گذرگاه رفح در جنوب غزه است. تراکم فلسطینی‌ها در آنجا روز به روز بیشتر می‌شود و این خطر وجود دارد که به آن سوی مرز و صحرای سینا رانده شوند. بلینکن، در تلاش برای اطمینان خاطر دادن به رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، گفت آمریکا «مخالف هر گونه جابجایی اجباری فلسطینی‌ها از غزه» است. 

آمریکا می‌خواهد به عنوان بخشی از توافق میان آمریکا، اسرائیل، تشکیلات خودگردان فلسطینی و عربستان سعودی، با «یک راه عملی، دارای زمان‌بندی و برگشت ناپذیر برای رسیدن به کشوری فلسطینی» موافقت کند. برای این کار، آمریکا پیمانی دفاعی و فناوری انرژی هسته‌ای غیرنظامی را به عربستان سعودی پیشنهاد می‌دهد. تشکیلات خودگردان فلسطینی هم با اصلاحات موافقت خواهد کرد. 

 بلینکن برای جذاب کردن توافق گفت کشورهای عربی «توافقات امنیتی» نامشخصی به اسرائیل ارائه می‌کنند. بعید است که این تضمین‌ها شامل یک پیمان دفاعی رسمی شوند؛ کشورهای خلیج فارس ارتش‌های بزرگی ندارند و نمی‌خواهند در خط مقدم یک درگیری آمریکایی-اسرائیلی با ایران قرار بگیرند. اما منابع مطلع می‌گویند شاید گزینه‌های این توافق شامل افزایش تبادل اطلاعات، منطقۀ دفاع هوایی مشترک و مانورهای نظامی مشترک باشند. بعضی از این‌ها همین حالا هم انجام می‌شوند اما هدف چنین کاری، علنی کردن این مسئله و نهادینه کردنش است. بلینکن گفت کشورهای عربی آماده‌اند «کارهایی را همراه و برای اسرائیل انجام دهند که پیش از این حاضر به انجامشان نبودند»؛ آمریکا هم آماده است چنین کند. 

به علاوه، ظاهراً کشورهای عربی آماده‌اند به تشکیلات خودگردان برای اصلاحات کمک کنند. قرار است وزرای خارجی عربستان سعودی، ایالات متحدۀ عربی، قطر، مصر و اردن در 8 فوریه در ریاض با مسئولان تشکیلات خودگردان دیدار و دربارۀ حکمرانی گفت‌وگو کنند. منابع عربی می‌گویند اردن می‌تواند در آموزش دادن نیروهای امنیتی فلسطینی کمک کند و امارات متحدۀ عربی هم می‌تواند در بهبود مدیریت تشکیلات خودگردان کمک کننده باشد. 

کشورهای عربی به روشنی گفته‌اند که در صورت خروج اسرائیل، نیروهای حافظ صلح به غزه نمی‌فرستند؛ پولی هم برای بازسازی نمی‌پردازند مگر اینکه اسرائیل به پذیرش کشوری فلسطینی متعهد شود. با این همه، ظاهراً متوجه‌اند که باید مسئولیت بیشتری دربارۀ مسئلۀ فلسطین به عهده بگیرند وگرنه رادیکال‌ها از این خلا به نفع خودشان استفاده خواهند کرد. 

بنا بر گفته‌ها، نتانیاهو در دیدارهای خصوصی منعطف‌تر از چیزی است که نشان می‌دهد. آیا می‌تواند خودش را راضی کند به سعودی‌ها بله بگوید؟ و اگر چنین نکند، آیا جانشینانش چنین خواهند کرد؟ نه بلینکن و نه هیچ کس دیگری نمی‌تواند با اطمینان بگوید.