درس پنهان ماجرای بالون چینی؛ تشدید رقابت ابرقدرت‌ها

به گزارش اکوایران، ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا بتوانند ورود جسورانه بالون جاسوسی چینی به حریم هوایی کشور را با سایر نفوذها به سیستم‌های امنیت ملی ایالات متحده مقایسه کرده تا شدت آن نسبت بقیه را مشخص کنند. زیرا موارد زیادی از این دست اتفاق می‌افتد.

حدود ۱۵ سال پیش، طرح‌های اف ۳۵ به سرقت رفت و نیروی هوایی چین را قادر ساخت تا جنگنده رادارگریز مشابهی با خصوصیات چینی برای خود بسازد. تیم برتر هکری چین در سال ۲۰۱۵ پرونده‌های دسترسی امنیتی ۲۲ میلیون آمریکایی را از سیستم‌های ناامن دفتر مدیریت پرسنل برداشت. این به همراه پرونده‌های پزشکی دزدیده‌شده، به چینی‌ها کمک کرد تا طرح دقیقی از زیرساخت‌های امنیت ملی آمریکا به دست آورند.

اما، به نوشته نیویورک‌تایمز، تنها محض بدبینی خالص، چیز متفاوتی در مورد این بالون وجود دارد. هنگامی که بالون چینی بر فراز سیلوهای هسته‌ای مونتانا قرار داشت، نظر عموم مردم جلب شد. سپس با عبور از کانزاس‌سیتی، توسط موشک سایدوایندر بر فراز آب‌های کم‌عمق سواحل کارولینای جنوبی ساقط شد. جای تعجب نیست که دستگاه‌های نظامی و اطلاعاتی به دنبال مهندسی معکوس هر آن چیزی هستند که گارد ساحلی و نیروی دریایی بتوانند از لاشه بالون بازیابی کنند.

با این حال و فراتر از اخبار رسانه‌ها، کل این حادثه گویای کم‌ارتباطی واشنگتن و پکن است. آن هم تقریباً ۲۲ سال پس از برخورد هواپیمای جاسوسی آمریکایی و جنگنده چینی در حدود ۷۰ مایلی سواحل جزیره هاینان که باعث شد دو طرف به بهبودبخشیدن مدیریت بحران متعهد شوند.

ایوان مدیروس، استاد دانشگاه جورج‌تاون و مشاور باراک اوباما در شورای امنیت ملی در حوزه چین و آسیا گفت: نمی‌دانیم ارزش اطلاعاتی آن برای چینی‌ها چقدر بود. اما شکی نیست که این نقض فاحش حق حاکمیت آمریکا است. چیزی که خود چینی‌ها در زمان پرواز هواپیماهای آمریکایی بر فراز جزایر مصنوعی چین در دریای چین جنوبی، به شدت به آن معترض بودند. مدیروس گفت: این موضوع، چالش چین را حساس‌تر می‌کند.

همه جاسوس‌اند

آن‌طور که معلوم شد، این ماجرا تازگی نداشت. ساعاتی قبل از اینکه بالون غول‌پیکر چینی سقوط کند، پنتاگون اعلام کرد که بالون دیگری بر فراز آمریکای جنوبی در حال پرواز است. پنتاگون به تاریخچه طولانی پرواز بالن‌های چینی بر فراز ایالات متحده اشاره کرد. البته تا زمانی که این حادثه مجبورش نکرده بود، ارتش هرگز نمی‌خواست در مورد آن صحبت کند.

ژنرال پتریک اس. رایدر، سخنگوی پنتاگون در بیانیه‌ای که در روز پنج‌شنبه منتشر شد، گفت: نمونه‌هایی از این نوع بالون‌ها در چند سال اخیر مشاهده شده است. یکی از مقامات ارشد نیز ابراز که بسیاری از آن‌ها در اقیانوس آرام و برخی نزدیک هاوایی شناسایی شدند. فرماندهی هند و اقیانوس آرام به همراه بسیاری از تجهیزات دریایی و نظارتی ناوگان اقیانوس آرام در آنجا مستقر است.

اعتراف ژنرال رایدر این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا ایالات متحده از سال‌ها پیش، خط‌قرمزی در مورد بالون‌ها تعیین نکرده و اساساً چین را تشویق کرد که جسور و جسورتر شود؟ اِیمی بی. زگارت، کارشناس ارشد مؤسسه هوور و نویسنده کتاب جاسوس‌ها، دروغ‌ها و الگوریتم‌ها که بررسی فناوری‌های جدید در جاسوسی گسترده است، می‌گوید: این حقیقت که آنها قبلاً نیز وارد فضای هوایی کشور شده‌اند، آرامش خاطر نمی‌دهد. ما باید قبل از این یک استراتژی می‌داشتیم، و باید خط‌قرمزهایمان را خیلی زودتر اعلام می‌کردیم.

البته، هیچ چیز جدیدی در مورد جاسوسی ابرقدرت‌ها از یکدیگر، حتی با استفاده از بالون‌ها وجود ندارد. طبق مقاله‌ای که آرشیو ملی در سال ۲۰۰۹ منتشر کرد، رئیس‌جمهور دوایت دی. آیزنهاور با نصب دوربین بر روی بالن‌ها در اواسط دهه ۵۰ میلادی، قصد نظارت بر اتحاد جماهیر شوروی را داشت. این بالون‌ها بر فراز کشورهای بلوک شرق تحت عنوان تحقیقات هواشناسی به پرواز درمی‌آمدند. دیوید هیت، نویسنده و آرشیودار کتابخانه آیزنهاور گزارش داد: این طرح بیش‌تر از اینکه اطلاعات مفیدی به ما بدهد، باعث اعتراض کرملین شد.

با ظهور اولین ماهواره‌های جاسوسی، بالون‌ها بلااستفاده شدند. زیرا در حالی که ماهواره‌های جاسوسی می‌توانند تقریباً همه چیز را از فضا ببینند، بالن‌های مجهز به حسگرهای پیشرفته که مدت طولانی‌تری بر بالای یک سایت پرواز می‌کنند، می‌توانند پیام‌های رادیویی، اینترنتی و سایر چیزهایی را که از فضا قابل شناسایی نیست، دریافت کنند. به همین دلیل رصد بالون در مونتانا بسیار مهم بود. در سال‌های اخیر، آژانس امنیت ملی و فرماندهی استراتژیک ایالات متحده که بر زرادخانه هسته‌ای آمریکا نظارت دارند، مشغول بازسازی زیرساخت‌های ارتباطی خود با سایت‌های تسلیحات هسته‌ای هستند. این تنها یکی از اهداف وزارت امنیت کشور چین است که مسئول نظارت بر هک‌های امنیت ملی است.

البته آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) نیز چین را نیز هدف قرار می‌دهد. طبق افشاگری‌ها ادوارد اسنودن، پیمانکار سابق که یک دهه پیش بسیاری از عملیات‌های آژانس را فاش کرد، معلوم شد که ایالات متحده به شبکه‌های هوآوی، شرکت مخابراتی چینی نفوذ کرده و تحرکات رهبران و سربازان چینی مسئول انتقال تسلیحات اتمی‌اند را زیر نظر داشت. این تنها بخش کوچکی از جاسوسی آمریکا از چین است.

این فعالیت‌های آمریکا به نفع این استدلال چین است که «همه این کار را می‌کنند». از آنجا اکثر آن‌ها پنهان است، به جز افشاهای گاه‌به‌گاه، بیشتر آن‌ها لابه‌لای نزاع‌های داخلی گم می‌شود. البته این وضعیت در حال تغییر است.

بازی‌های سیاست داخلی

ماجرا بالون زمانی رخ داد که دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان برای نشان‌دادن اینکه چه کسی می‌تواند در برابر چین محکم‌تر بایستد، با هم رقابت می‌کنند. مایکل آر. ترنر، رئیس جدید کمیته اطلاعات کنگره و نماینده جمهوری‌خواه اوهایو حرف بسیاری از جمهوری‌خواهان را تکرار کرد که می‌خواستند زودتر این بالون اسقاط شود

او اسقاط بالون را به تکل‌زدن پس از پایان بازی تشبیه کرد. چرا که بالون چینی مأموریت خود را به پایان رسانده بود. اصلاً نباید اجازه ورود به ایالات متحده را می‌داشت و هرگز نباید مأموریت خود را به پایان می‌رساند.

با این حال، هنوز مشخص نیست که مأموریتش چه بود. یا اینکه آیا خطر ادامه کارش از خطر ساقط کردنش، به گفته ترنر بیشتر بود؟ این تنها بخش کوچکی از استراتژی فزاینده «جاسوس در برابر جاسوس» ابرقدرت‌های رقیب است. این قضیه از آنجایی تشدید شد که کنترل تولید تجهیزات نیمه‌هادی، ابزار هوش مصنوعی، اتصالات ۵ جی، محاسبات کوانتومی و علوم زیستی به محل جدید رقابت‌های تسلیحاتی تبدیل شده است.

با این حال، پنهان نبودن بالون بسیاری را در واشنگتن متعجب کرد که آیا بین دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا و چین خط ارتباطی وجود دارد؟

مایکل راجرز، دریاسالار بازنشسته و مدیر سابق آژانس امنیت ملی در دوران اوباما و ترامپ، گفت: ارزش هر چیزی که چینی‌ها می‌توانستند به دست آورند، هر چه که باشد، از آنچه به دست آورد، یعنی «دیده‌شدن» متفاوت بود. ورود فیزیکی به حریم کشور، حس متفاوتی دارد.

این بالون تنها چند روز قبل از سفر آنتونی بلینکن به عنوان اولین دیدار رسمی یک دیپلمات پایه‌بلند آمریکایی از پکن، بر فراز قاره ایالات متحده به حرکت درآمد. مقامات چینی مدعی شدند که این یک بالون هواشناسی بوده که به طور تصادفی وارد حریم هوایی ایالات متحده شده است.

بلینکن سفر خود را لغو کرد. اقدام او یک سیلی رسمی به چین بود که بسیاری از مقامات آمریکایی معتقدند شی جین‌پینگ از آن عصبانی است. در زمانی این اتفاق می‌افتد که به نظر می‌رسد پکن به دنبال تثبیت و عادی‌سازی روابط با واشنگتن است.

خط مستقیم رهبران

ورود این بالون از هیچ جنبه‌ای یک بحران حیاتی نبود. اما این واقعیت که مقامات چینی متوجه رؤیت بالون شده و برای تماس با همتایان آمریکایی جهت حل و فصل آن به خود زحمتی ندادند، وجهه بدی داشت.

این قبیل مشکلات باید پس از ماجرای برخورد هواپیمای جاسوسی ای‌پی ۳ و یک جنگنده چینی در سال ۲۰۰۱ که به سقوط هر دو هواپیما منجر شد، قابل حل باشد. تا روزها پس از آن حادثه، جورج دبلیو. بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا نتوانست با رهبران چین تماس تلفنی بگیرد. تلاش‌های وزیر امور خارجه وقت، ژنرال کالین پاول نیز شکست خورد. ژنرال پاول بعداً گفت: این من را به این فکر انداخت که یک بحران بدتر چه اتفاقی ممکن است بیفتد.

پس از آن، مستقیمی راه‌اندازی و قول‌هایی در مورد ارتباط بهتر داده شد. البته واضح است که این تدابیر شکست خورد. هنگامی که بالون سرنگون شد، چین در بیانیه‌ای گفت: اصرار ایالات متحده بر استفاده از نیروهای مسلح به صورت آشکار یک زیاده‌روی بود.

کارشناسان باور دارند که اگر وضعیت معکوس می‌بود، چین نیز از زور استفاده می‌کرد. زیرا زمانی که ادعا کرد بیگانگان وارد آب‌های مورد مناقشه شده‌اند، به استفاده از نیروی قهریه تهدید کرد.