به گزارش اکوایران، خبرگزاری تسنیم ایران در روز شنبه با استناد به تصاویر و ویدئوهای بدون اعلام تاریخ از دریافت جت‌های آموزشی مادون صوت یاک-۱۳۰ توسط تهران خبر داد. حداقل دو فروند یاک-۱۳۰ در استان مرکزی ایران مستقر بوده و در خدمت نیروی هوایی ارتش ایران هستند.

به نوشته فوبز، در حالی که توانایی این جت‌های تمرینی که می‌توانند به عنوان هواپیمای جنگی سبک نیز خدمت کنند، به اندازه سوخو-۳۵ نیست، اما تحویل آن‌ها ممکن است نشان‌دهنده تحویل آتی جنگنده‌های روس باشد. بر خلاف همکاری ویژه تهران با مسکو و ساخت پهپادها در خاک روسیه، در هفته‌های اخیر نشانه‌ها و گزارش‌های زیادی وجود داشت که کرملین توافق قبلی برای فروش ۲۴ تا ۵۰ جنگنده سوخوی چندمنظوره فوق‌مانورپذیر به ایران را رد کرده است.

فرزین ندیمی، تحلیلگر دفاعی و امنیتی مؤسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن در گفت‌وگو با فوبز صحت عکس‌ها و فیلم تحویل یاک-۱۳۰ را نه تأیید و نه رد کرد. با این وجود، او استدلال کرد که اگر تحویل آن‌ها واقعیت داشته باشد، می‌تواند «گامی منطقی قبل از دستیابی به جنگنده‌های نسل چهارم باشد» و همچنین «نشان می‌دهد که در نهایت، قرارداد فروش سوخو-۳۵ در آینده تکمیل خواهد شد».

مقامات ایرانی ابراز خوش‌بینی کرده بودند که روسیه در ماه مارس سال جاری سوخو-۳۵ را تحویل خواهد داد. از آن زمان، این خوش‌بینی‌ها کاهش یافته، به طوری که یک گزارش حاکی از آن است که روسیه هنوز به تعهدات خود مبنی بر تأمین ۵۰ فروند سوخو-۳۵ به ایران که تهران در سال ۲۰۲۱ هزینه‌اش را پرداخت کرده بود، عمل نکرده و انتظار می‌رود که دریافت آن در سال جاری آغاز شود. مدت‌هاست که گمان می‌رفت ایران حداقل ۲۴ فروند سوخو-۳۵ که روسیه قبلاً برای مصر ساخته بود ولی قراردادش لغو شده بود را دریافت کند. ممکن است جنگ اوکراین برنامه‌ها و زمان‌بندی تحویل را مختل کرده باشد.

در هر صورت، تحویل یاک-۱۳۰ تأییدی است که روسیه حداقل بخشی از تمام چیزهایی که تهران در ۱۸ ماه گذشته به آن داده بود را جبران کرده است. آخرین فروش هواپیمای روس به ایران در سال ۲۰۰۰ بود که تنها شامل ۶ فروند هواپیمای مادون صوت سوخو-۲۵ می‌شد.

در سال ۲۰۱۹، آژانس اطلاعات دفاعی وزارت دفاع ایالات متحده گمانه‌زنی کرد که ایران پس از پایان تحریم تسلیحاتی سازمان ملل در اکتبر ۲۰۲۰، به دنبال خرید یاک-۱۳۰ از روسیه به همراه موشک‌های پدافند هوایی اس-۴۰۰، سامانه‌های دفاع ساحلی بَستیون، تانک‌های تی-۹۰ و جت‌های سوخو-۳۰ خواهد بود. از آن زمان، تهران به جای سوخو-۳۰، جت پیشرفته‌تر سوخو-۳۵ را انتخاب کرده است.

ممکن است علاقه تهران به هواپیمای تمرینی یاک-۱۳۰ با توجه به تبلیغ مکرر هواپیماهای تمرینی ساخت داخل، عجیب به نظر برسد. در ماه مارس، ایران خط تولید هواپیمای آموزشی بومی «هسا یاسین» خود را افتتاح کرد. مانند یاک-۱۳۰، یاسین می‌تواند خلبانان را بر اساس اصول جنگنده‌های پیشرفته‌تر نسل چهارم آموزش داده و به عنوان یک هواپیمای جنگی سبک نیز استفاده شود.

جدای از توسعه مستقل چنین جت‌های آموزشی، مقامات ایرانی به طرز غیر قابل انتظاری ادعا کرده‌اند که این کشور می‌تواند هواپیماهای نسل چهارم تولید کند. با این وجود، یاسین و سایر هواپیماهای مشابه ایرانی ممکن است مهارت‌های خاصی را که خلبانان ایرانی برای کار با سوخو-۳۵ به آن نیاز دارند، فراهم نکند.

ندیمی گفت: «اگرچه ایران در آخرین به‌روزرسانی، نمونه اولیه جت یاسین خود را به کابین شیشه‌ای و برخی ویژگی‌های پیشرفته مجهز کرده است، اما هنوز با تولید انبوه فاصله زیادی دارد». او افزود: «معلوم نیست که هواپیماهای آموزشی بومی ایرانی با در نظر گرفتن فناوری جنگنده‌های نسل چهارم روسی ساخته شده باشند».

در نتیجه، تحویل هواپیماهای تمرینی یاک-۱۳۰ می‌تواند نشان دهد که ایران در نهایت سوخو-۳۵های خود خواهد رسید. تا آنجا که به تهران مربوط می‌شود، دیر رسیدن بهتر از هرگز نرسیدن است.