به گزارش اکوایران، در ۲۰ ژانویه، سه پهپاد انتحاری التنف یک پایگاه نظامی در جنوب شرقی سوریه که میزبان نیروهای آمریکایی است را هدف قرار دادند. در آن زمان نیروهای آمریکایی گفتند که این حمله خسارات زیادی در پی نداشت. نیروهای آمریکایی دو پهپاد را سرنگون کردند و هواپیمای سوم پس از برخورد با ساختمان متعلق به یک گروه معارض سوریه منفجر شد.دو روز بعد، یک گروه مسلح ناشناس به نام «وارثان» مسئولیت آن را بر عهده گرفت.

تیتر بیانیه گروه که توسط رسانه‌های مرتبط با گروه‌های نزدیک به ایران منتشر شد، با رنگ سبز نوشته بود: «مقاومت اسلامی در عراق - تشکیل وارثان». این گروه در بیانیه‌ای که در روز عملیات منتشر شد، گفت: «هیچ‌کس هرگز نمی‌تواند عملیات ما را متوقف کند». در این بیانیه آمده است: «ما نسبت به قبول و زانوزدن در برابر اشغالگری آمریکا در منطقه هشدار دادیم و هرکس صدای ما که خواستار حذف اشغالگر است را نشنود، در مقابل گلوله‌های تفنگ ما زانو خواهد زد».

دو هفته بعد، جو بایدن با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق تلفنی گفتگو کرد. دفتر سودانی گفت که بایدن در این تماس تلفنی بر «حمایت تزلزل‌ناپذیر خود از عراق با ثبات، امن و مستقل» تأکید و حمایت خود از دولت نخست‌وزیر را اعلام کرد.

مقامات عراقی به میدل‌ایست آی گفتند که در آن تماس، بایدن هم‌چنین نارضایتی دولت خود از حمله‌های گروه‌های مسلح عراقی که نیروهای آمریکایی در سوریه را هدف قرار دادند، ابراز کرد. دفتر سودانی گفت که دو رهبر توافق کردند که عراق نباید به عنوان سکویی برای حمله به همسایگان یا نیروهای متعلق به ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده علیه داعش استفاده شود.

یکی از نزدیکان سودانی به میدل‌ایست آی گفته که بایدن به آرامی به سودانی یادآوری کرد که آمریکا کاملاً از دولت او حمایت می‌کند، اما این حمایت نه رایگان است و نه بی‌قیدوشرط. این فرد که یک رهبر سیاسی شیعه نیز هست، گفت: «سودانی باید از نزدیکی خود با جناح‌های مسلح عراق جهت مهار آنها برای اطمینان از حمایت مستمر آمریکا استفاده کند». سودانی این موضوع را در نشستی با رهبران «چارچوب هماهنگی»، ائتلاف سیاسی شیعه که از سودانی حمایت می‌کند و شامل جناح‌های مسلح مورد حمایت ایران در عراق است، مطرح کرد.

یکی از رهبران چارچوب هماهنگی به میدل‌ایست آی گفت: «در این جلسه توافق شد که از شرمساری سودانی پرهیز شده و با درگیری‌ای با آمریکایی‌ها رخ ندهد. این در راستای منافع آنها است و این تصمیم توسط هیچ یک از رهبران چارچوب هماهنگی به چالش کشیده نشد؛ اگرچه برخی از آنها ترجیح دادند سکوت کنند».

طوفان پس از آرامش

اگرچه در هفته‌های بعدی، حملات علیه نیروهای آمریکایی در سوریه متوقف نشد، اما کاهش قابل توجهی داشت. ممکن است دلیل آن مشغولیت همه به زلزله‌ای بود که در ماه فوریه ترکیه و شمال سوریه را لرزاند و ۵۰ هزار نفر را به کام مرگ کشاند.

به نظر می‌رسید که توافق مهمی که ایران و عربستان سعودی در ماه مارس در پکن برای از سرگیری روابط دیپلماتیک امضا کردند، منطقه را آرام کند. با این حال، در حالی که اکثر گروه‌های مسلح عراق خود را مشغول ارسال کمک‌ها به مناطق زلزله‌زده شمال سوریه می‌کردند، حمله‌ای در شمال شرق این کشور رخ داد.

در ۲۳ مارس، یک پهپاد به یک مرکز تعمیر و نگهداری یک پایگاه نظامی ایالات متحده در نزدیکی حسکه، در شمال شرقی سوریه حمله کرد. پنتاگون گفت که در این حمله یک پیمانکار آمریکایی کشته و یک نفر دیگر نیز زخمی شد. پنج سرباز آمریکایی نیز زخمی شدند.

چند ساعت بعد، واشنگتن با ادعای این‌که این پهپاد منشأ ایرانی داشت، با یک سری حملات به مقرها و انبارهای تسلیحاتی متعلق به گروه‌های نزدیک به ایران در حومه دیرالزور، المیادین و البوکمال در شرق سوریه پاسخ داد. منابع محلی گفتند که حداقل ۱۱ نیروی طرفدار ایران در این حملات کشته شدند.

دو روز بعد، یک گروه ناشناس که خود را «تیپ غالبون» می‌نامد مسئولیت آن را بر عهده گرفت. برخلاف «وارثان»، این گروه هیچ ارتباط مستقیمی با جناح‌های مسلح عراق را فاش نکرد و بیانیه‌اش به طور گسترده در پلتفرم‌های رسانه‌ای آن‌ها پخش نشد. اندک کانال‌های تلگرامی که آن را منتشر کردند، مطمئن شدند که با عبارت «جناحی به نام الغالبون مدعی عملیات است»، آن را منتشر کنند.

در اتفاقی غیرمعمول، کتائب حزب‌الله و عصائب اهل‌الحق، دو جناح مسلح عراقی که در دهه گذشته در سوریه فعالیت می‌کردند، به سرعت بی‌گناهی خود را اعلام کردند. یکی از مشاوران سودانی به میدل ایست آی گفت که او به دنبال آرام‌کردن اوضاع بود و به آمریکایی‌ها و جناح‌های مسلح تضمین داد که تنش‌ها را کاهش دهد. او می‌ترسید که اوضاع از کنترل خارج شود».

یکی از سرکردگان یکی از این گروه‌های مسلح گفت: «اگرچه عملیات موفقیت‌آمیز بود و برنامه‌ریزی و اجرای آن در سطح بالایی انجام شد، اما بیشتر سران جناح‌ها ارتباط خود را با آن انکار و برخی از آنها سکوت کردند. این عملیات نشان‌دهنده نقض آتش‌بس اعلام‌شده توسط گروه‌ها بود و باعث شرمساری شدید سودانی و دولت او شد. او مجبور شد به سرعت مداخله کرده و جلوی تشدید تنش‌ها را بگیرد».

با این حال موضوع به همین‌جا ختم نشد.در اواسط ماه آوریل، یکی از رهبران کرد به یکی از سران یک جناح مسلح هشدار داد. به گفته یکی از رهبران شیعیان دخیل در این رویدادها، رهبر کردها گفت که آمریکایی‌ها در چند گروه مسلح عراقی نفوذ کرده و قصد دارند در صورت ادامه حملات به ائتلاف در سوریه، رهبران، انبارها و مقرهای مخفی آنها را در استان‌های جنوبی واسط و ذی‌قار هدف قرار دهند.

رهبر شیعیان گفت: «نگرانی‌ها افزایش یافته و در میان سران جناح‌ها به دلیل رهبری که از اجماع منحرف شد و بدون در نظر گرفتن منافع همه عمل کرده است، اختلاف دیده می‌شود».

رؤسای این جناح‌ها تحقیقات خود را آغاز کردند و پیام‌های زیادی را از منابع نزدیک به مقامات آمریکایی دریافت کردند. آنها بر جدی‌بودن موضوع تأکید کرده و جزئیات جدیدی از جمله نام جناحی را که ایالات متحده مسئول این حمله می‌دانست، اعلام کردند.

این گروه جنبش حزب‌الله نجبا به رهبری اکرم الکعبی بود. به گروه‌های مسلح هشدار داده شد که رهبر این گروه هر جا که باشد، کشته خواهد شد. یکی از رهبران جنبش حزب‌الله نجبا به میدل‌ایست آی گفت که حتی ایران از کعبی خواسته که در تدابیر امنیتی خود تجدید نظر کند.

این رهبر گفت که در حالی که دیگر جناح‌ها به آرمان‌های جبنش مقاومت پشت کرده‌اند، نجبا به این آرمان‌ها پایبند بود. او گفت: «کعبی تنها کسی است که به اصول خود وفادار مانده و در حال حاضر، نجبا در میدان تنهاست. سایر جناح‌ها دیگر تهدیدی واقعی برای آمریکایی‌ها نیستند. خیانت همیشه به دلیل تضاد منافع از درون سرچشمه می‌گیرد، بنابراین آمریکایی‌ها موفق شدند به سازمان‌های ما نفوذ کنند. ما می‌دانیم که اکنون آمریکا وارد جنگی علنی با کسی نخواهد شد، اما از ترور دریغ نخواهد کرد».

منزوی‌سازی و خنثی‌سازی

از زمانی که مقتدی صدر، روحانی بانفوذ شیعه سیاست را ترک کرد و یک سال پیش به نمایندگان خود دستور داد که پارلمان را ترک کنند، چارچوب هماهنگی شیعیان به شکلی بی‌سابقه بر عراق و سیاست آن سلطه یافته است.

قیس الخزعلی، رهبر عصائب اهل الحق نقشی اساسی در معرفی سودانی به عنوان نخست‌وزیر و تشکیل کابینه او داشت. در همین حال، نمایندگان کتائب حزب‌الله با موفقیت در پارلمان لابی‌گری کرده و چندین بند از بودجه را که با مخالفت احزاب کرد و سنی مواجه شد را تصویب کردند.

پس از به دست گرفتن قدرت از طریق دولت سودانی، جناح‌های مورد حمایت ایران تصمیم گرفتند از هدف قراردادن منافع و نیروهای ایالات متحده دست بردارند تا به قول خزعلی «فرصتی را برای تشکیل دولتی خدمت‌رسان، فراهم کنند». خزعلی در ماه گذشته و به مناسبت عید قربان در تلویزیون به پیروان خود گفت که این تصمیم «یکی از مهم‌ترین تصمیماتی بود که به تشکیل دولت فعلی کمک کرد».

طی سال گذشته، نفوذ عصائب اهل‌الحق به طور تصاعدی افزایش یافته و خزعلی به عنوان پاسدار دولت سودانی عمل کرده است.طبق توصیف یک فرمانده یک جناح نزدیک به ایران، این داینامیک باعث رنجش همرزمانش در دیگر جناح‌ها و ترس شرکای سیاسیش شده است. آن‌ها احساس می‌کنند که خزعلی به عنوان یک فرمانده تحت حمایت ایران به «قطاری که می‌تواند هر کسی را که سر راهش قرار می‌گیرد، زیر پا بگذارد» تبدیل شده است. این فرمانده گفت: «خزعلی این دولت را دولت خود می‌داند و اکنون تصمیمات او در رأس امور قرار دارد». او افزود: «بقیه رهبران نمی‌توانند پابه‌پای رشد نفوذ خزعلی حرکت کنند. همه احساس می‌کنند که خزعلی در صورت لزوم آن‌ها را رها کرده یا آن‌ها را در مسیر رسیدن به اهدافش له می‌کند».

اگرچه عملکرد رسانه‌ای خزعلی و دیگر رهبران عصائب به این تصویر دامن می‌زند، سه تن از مشاوران سودانی مشتاق بودند که تسلط این جناح را کم‌رنگ جلوه دهند. آنها گفتند که این «تصویری است که توسط رهبران عصائب ترسیم و تبلیغ شده است تا وفاداری مقامات و افسران ارشد در نهادهای مختلف دولتی را جلب کنند». یکی از این مشاوران به میدل ایست آی گفت: «خزعلی یک پروژه سیاسی دارد و به دنبال واردکردن هرچه بیشتر گروه خود در صحنه سیاسی است. بنابراین او از دولت حمایت کرده و تلاش می‌کند تا در فعالیت‌های آن مشارکت بیشتری داشته باشد».

عصائب اهل حق نسبت به بقیه جناح‌ها سازماندهی بهتر و نهادینه‌تری داشته که روند ورود به صحنه سیاسی را تسریع کرده و موجب نگرانی سایرین می‌شود. با این حال، این مشاوران گفتند که خزعلی به «مقصد» سفرا و دیپلمات‌هایی از جمله از اتحادیه اروپا تبدیل شده است.

یک مشاور دیگر گفت: «خزعلی نقشی اساسی در ثبات سیاسی و امنیتی کنونی دارد». او افزود که خزعلی با تضعیف اقداماتی که ممکن است امنیت را بی‌ثبات کند، جناح‌ها و شخصیت‌هایی که می‌خواهند خصمانه رفتار کنند را تضعیف و افشا می‌کند.

دیپلمات‌های غربی به میدل ایست آی گفتند که در قدرت‌بودن جناح‌های مسلح تحت حمایت ایران، فعالیت‌های غیرقانونی و مخرب آن‌ها را به شدت محدود کرده است. آنها افزودند که از ژوئن سال گذشته، تعداد حملات علیه نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده را در عراق و سوریه به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

اگرچه خزعلی این موضوع را به «آتش‌بس موقت» نسبت داده، اما هم‌رزمان او در جناح‌های دیگر ماجرا را از زاویه دیگری می‌بینند. یکی از این رهبران میدل ایست آی گفت: «بیشتر جناح‌ها تاکتیک‌های خود را تغییر داده‌اند و دیگر تهدیدی واقعی برای آمریکایی‌ها نیستند. آن‌ها وارد قدرت شده‌اند و برای حفظ آن مجبور به مصالحه هستند. هرچه که اتفاق بیفتد، آن‌ها کاری جز انتشار بیانیه و ابراز برائت و تهدیدکردن کاری انجام نخواهند داد».

مبارزه جدیدی در راه است

ماه گذشته، همایشی توسط هیات هماهنگی مقاومت مسلحانه اسلامی در تهران برگزار شد. در این نشست، سران تمام جناح‌های مسلح مورد حمایت ایران و نمایندگان آنها حضور داشتند و نمایندگانی نیز از سراسر خاورمیانه در حمایت از آرمان فلسطین گرد هم آمدند.

ریاست هیئت عراقی را هادی العامری، رهبر سازمان بدر، قدیمی‌ترین جناح شیعه مسلح تحت حمایت ایران و یکی از چهره‌های کلیدی ائتلاف حاکم بر عهده داشت.

این یک کنفرانس معمولی بود، اما فرصتی برای دیدار با رهبران دیگر جناح‌های مسلح خاورمیانه و ایرانیان ناظر بر مسائل عراق و همچنین بسیج حمایت از مقاومت فلسطین در غزه فراهم کرد.

کار کنفرانس دو روز به طول انجامید، هرچند چیز خاصی اتفاق نیفتاد. یکی از رهبران چارچوب هماهنگی به میدل ایست آی گفت: «جلسات معمولی بودند و تمام گفتگوها بر رویدادهای اخیر در جنین متمرکز بود».

تنها نکته جالب این همایش، جلسات رهبر ایران با نمایندگان گروه‌ها بود. رهبری به هیئت‌ها گفت که باید از ثبات در عراق حمایت کرده و به تصمیمات چارچوب هماهنگی پایبند باشند. او افزود که آن‌ها همچنین باید بر دولت عراق فشار بیاورند تا زیاد به سمت غرب غش نکرده و به گروگان آن‌ها تبدیل نشود.

رهبر چارچوب هماهنگی گفت که ایرانی‌ها معتقدند حضور ایالات متحده در عراق و سوریه را محدود کرده‌اند و مایلند جناح‌های مسلح هیچ اقدامی انجام نداده تا بهانه‌ای برای بازگشت به دست آمریکایی‌ها ندهند. او افزود: «به ویژه پس از توافق ایران و عربستان، در نقطه عطف تندی در منطقه قرار داریم. ایرانی‌ها به جناح‌های مسلح عراق بابت درک تغییرات اخیر منطقه اعتماد ندارند. به همین دلیل است که رهبری شخصاً برای تأکید بر این موضوع ورود کرد».

از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ایالات متحده به دنبال حل‌وفصل مسائل خاورمیانه است تا بر رقابت خود با چین و حفظ عرضه جهانی نفت و در عین حال فشار بر مسکو تمرکز کند. این به ایران فرصتی داد تا بخشی از روند تنش‌زدایی در منطقه باشد.

الی ابوعون، عضو ارشد شورای مذهبی و امنیتی روم به میدل‌ایست آی گفت: «موضع ایران لزوماً به تغییرات داخلی عراق یا توافق با عربستان ارتباطی ندارد. بلکه به کل تحولات منطقه مربوط است». او افزود: «همه عرصه‌ها در منطقه از جمله لیبی، یمن و لبنان به سمت حل‌و‌فصل و مصالحه پیش می‌روند. ایرانی‌ها می‌خواهند در بخشی از آمادگی خود برای نبرد بعدی با اسرائیل، بخشی از این روند باشند». او اذعان کرد: «آنها نمی‌خواهند این جبهه را قبل از اینکه تکلیف جبهه‌های دیگر تعیین شده یا حداقل آرام شوند، باز کنند. تاکتیک‌ها تغییر می‌کند. هرگونه نبرد غیرضروری باید اکنون متوقف شود، زیرا نبرد واقعی با اسرائیل است».