به گزارش اکوایران، ولی گل‌محمدی، استاد دانشگاه تربیت مدرس در این رابطه به اکوایران گفت:« قفقاز جنوبی مانند برخی دیگر از مناطق پیرامونی ایران در دهه‌های گذشته در محوریت سیاست خارجی کشور نبوده و اگر امروز از ظرفیت و منابع اثرگذاری در تحولات در حال تغییر قفقاز جنوبی برخوردار نیستیم به این دلیل است که از چند دهه گذشته در این منطقه سرمایه‌گذاری نکردیم.»

وی افزود:«منظور از سرمایه‌گذاری صرفا سرمایه‌گذاری اقتصادی نیست بلکه منظور این است که ایران فاقد هرگونه اتصالات راهبردی با این منطقه است. به لحاظ اقتصادی ترکیه بالغ بر 14 میلیارد دلار در این منطقه روابط تجاری دارد اما حجم مبادلات ایران حتی به یک میلیارد هم نمی‌رسد.»

کنشگری در غرب آسیا

گل‌محمدی با تاکید بر این موضوع که دهه‌های گذشته ناظر بر کنشگری فعال ایران در غرب آسیا بود، گفت:« دلیل امنیتی آن این است که غرب آسیا، کانون ثابت تهدید ما در این منطقه بود. ما در قفقاز جنوبی تهدیدات و دغدغه‌هایمان را احاله کردیم به روسیه. یعنی ایران به دنبال حفظ وضع موجود بود و اینگونه تصور می‌کرد که یک قدرت بزرگ این جا حضور دارد که اجازه نخواهد داد فضا برهم بخورد.»

استاد دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد:« ایران تازه دریافته که وسط معرکه است و کاری نمی‌تواند بکند و محاسبه روسیه، ترکیه و آذربایجان هم این است که ایران در آن منطقه توان بازی ندارد. درواقع ایران فاقد هرگونه چشم‌انداز استراتژیک در منطقه‌گرایی در قفقاز جنوبی است. در حالیکه ترکیه می‌داند که در این منطقه چه می‌خواهد.»

گل‌محمدی درباره چشم انداز درگیری احتمالی در این منطقه  نیز گفت:« آذربایجان در برابر ایران عمق استراتژیک ندارد و برای ایران مقابله کردن با این کشور اصلا کار سختی نیست. البته انشاالله ایران وارد هیچگونه درگیری در اینجا نشود زیرا هر درگیری که پای ایران هم به آن باز شود برنده‌ای در منطقه نخواهد داشت و برنده اصلی آن اسرائیل خواهد بود.»

این کارشناس درباره راه حل پیش روی ایران برای حل این بحران توضیح داد:« ایران دو راه حل پیش روی خود دارد؛ نخست اینکه به لحاظ دیپلماتیک و سیاسی وارد گفتگو با طرف آذری شود یا باکو و آنکارا از ایران بخواهند تا وارد رایزنی شود. هرچند آنها چنین کاری نخواهند کرد زیرا ایران را در موضع ضعف می‌بینند و احساس می‌کنند که توان پاسخ ندارد.»

وی تشریح کرد که ایران چندین بار از کانال‌های مختلف به آذربایجان و ترکیه این پیام را مخابره کرده که هیچ مشکلی با اتصال نخجوان به آذربایجان ندارد و مانند قبل می‌توانند از سرزمین ما برای عبور و مرور به نخجوان استفاده کنند.

به گفته گل‌محمدی، خط قرمز ایران این است که در مرز با ارمنستان هیچ تغییری رخ ندهد. ایران با قفقاز جنوبی 800 کیلومتر مرز مشترک دارد و با توجه به بافت قومی-سیاسی آن منطقه، ایران نمی‌تواند روابطش با قفقاز را به حسن نیت باکو و آنکارا گره بزند.

استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه گفت:«ایران کمیسیون‌های مشترک نظامی دارد همچنانکه اخیرا یک هیات نظامی از ایران به باکو رفت و رایزنی‌هایی صورت گرفت. واقعیت مسئله این است که میدان و دیپلماسی باید در کنار هم در قفقاز فعال باشد و آنها باید بدانند که ایران در رابطه با خط قرمزهایی که دارد سکوت نمی‌کند.» وی تاکید کرد:« ایران باید این پیام را به آنها برساند که مانند جنگ دوم قره باغ در سال 2020 غیرفعال نخواهد بود؛ البته ایران باید در وهله اول با گفتگو پیش برود و اجازه ندهد که وضعیت به یک نقطه بی بازگشت برسد.»

ایران و ترکیه درگیر نمی‌شوند

همچنین گل‌محمدی در پاسخ به اینکه آیا محتمل ایران و ترکیه در این منطقه درگیر شوند، توضیح داد:«ترکیه هرگز نمی‌خواهد در منطقه قفقاز با ایران رودررو شود؛ ایران هم نمی‌خواهد. شاید اگر تجربه جنگ سوریه نبود ترک‌ها به مراتب جسورتربودند. ولی این مسائل نشان داد که این دو رقیب منطقه‌ای چگونه می‌توانند در بزنگاه‌ها اختلافات خود را مدیریت کنند. »

استاد دانشگاه تربیت مدرس در نهایت به جنگ‌های ناخواسته‌ای که در جهان اتفاق افتاده اشاره کرد و گفت:«ممکن است در این منطقه یک سری کنش‌ها و واکنش‌های ناخواسته اتفاق بیفتد و از دست عقلا خارج شود و کشورها درگیر یک منازعه شوند. تاریخ جنگ‌ها به ما نشان می‌دهد که اغلب جنگ‌ها تحت تاثیر تنش‌های ناخواسته بوده است.»