بازگشت به آغوش پسرعموها؛ اسد قصد امتیازدهی ندارد!

به گزارش اکوایران، روز گذشته، امان، پایتخت اردن میزبان نشست مشورتی پنج جانبه با حضور وزرای خارجه ‎سوریه، اردن، عربستان، مصر و عراق به منظور بررسی پرونده سوریه و برداشتن گام های نخست عملی در مسیر بازگشت دمشق به اتحادیه عرب بود.

اگر چه عدم مشارکت کشورهایی چون قطر و کویت نشانگر وجود اختلاف نظرهای جدی در نزد سران کشورهای عرب بر سر راه احیای روابط پایتخت های عربی با دولت بشار اسد است، با این همه، ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن گفته بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و شرکت آن در اجلاس بعدی، تصمیمی است که اتحادیه اتخاذ کرده است.

عدم مصالحه

به نوشته روزنامه فایننشال تایمز، بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه که مدت‌ها به‌خاطر جنگ داخلی در کشورش، در جهان طرد شده، قرار است در نقشی متفاوت، میزبان نمایندگان کشورهای عربی باشد. بازدیدهای ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که انزوای ۱۲ساله اسد در منطقه می‌تواند با کفاره ناچیزی تمام شود.

به گفته جوزف دار، کارشناس سوریه در مؤسسه دانشگاه اروپا، مقامات منطقه و تحلیل‌گران می‌گویند که بحث در مورد اصل عادی‌سازی روابط با اسد، به بحث امتیازاتی که دمشق باید در این راه بپردازد، تغییر کرده است. او افزود: ممکن است کشورهای عربی اختلافاتی نیز داشته باشند اما این اختلافات کمتر شده و منافع مشترک آن‌ها برای تحکیم نوعی ثبات اقتدارگرایانه منطقه‌ای افزایش یافته است.

امارات متحده عربی و عربستان سعودی که وزیران خارجه آن‌ها در ماه آوریل از دمشق دیدار کرده بودند، جلودار تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط با سوریه هستند. سفر وزیر خارجه سعودی، اولین ملاقات عمومی یک مقام عربستانی با رهبران سوریه از سال ۲۰۱۱ است. بعد از این سفر نیز همتای سوری آن به ریاض سفر کرد تا در مورد مسائل مربوط به بازگشت سوریه به جهان عرب گفتگو کند.

اما اعتماد به نفس اسد بالاست. در نشست اخیر وزرای خارجه عرب در مورد پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه، این مقامات گفتند که او هیچ علاقه‌ای به مصالحه نشان نداده است.

برخی از کشورهای عربی همچنان مردد بوده و قطر و کویت از جمله کشورهایی هستند که از طرح عربستان برای دعوت از اسد در جلسه سران اتحادیه عرب انتقاد کرده‌اند.

مقامات ارشد دولت‌های عربی از جمله عربستان، اردن، عراق و مصر در حال کار بر موضوعات مورد بحث با سوریه هستند. یکی از دیپلمات‌ها گفت که چنین مذاکراتی جدیت اسد در مورد بازگشت به جهان عرب را خواهد آزمود.

بی‌تفاوتی آمریکا

زمانی که اسد در سال ۲۰۱۱ به مقابله و سرکوب اعتراضات داخلی پرداخت، اکثر کشورهای عربی روابط خود با دمشق را قطع کردند.

اما اسد با حمایت نظامی روسیه و ایران، دوباره کنترل اکثر مناطق را به دست گرفت که به دنبال آن، تلاش‌ها برای از سرگیری روابط با سوریه به رهبری امارات متحده عربی که سفارت خود را در دمشق در سال ۲۰۱۸ بازگشایی کرد و سپس بحرین، آغاز شد.

اندرو تبلر، مقام سابق آمریکایی و کارشناس ارشد سیاست جهان عرب در انستیتو واشنگتن گفت که فشارهای دولت ترامپ مانع از پیروی سایر کشورها از امارات شد.

در آن زمان منطقه تحت تأثیر رقابت ایران و عربستان سعودی بود، بنابراین اقبال کمی برای تعامل مجدد با اسد وجود داشت. کشورهای خلیج‌فارس از مدت‌ها قبل از گروه‌های مخالف اسد حمایت کرده و با حضور فزاینده ایران در سوریه مخالف بودند.

اما نگرش‌ها نسبت به تهران تغییر کرده است که تا حدی، به قول مقامات منطقه، ناشی از فقدان رویکرد روشن از سوی ایالات متحده و تمایل امارات و عربستان سعودی برای تنش‌زدایی با ایران و نیروهای مورد حمایت این کشور است. ماه گذشته، این موضوع راه را برای تنش‌زدایی با میانجیگری چین بین ایران و عربستان هموار کرد.

یکی از مقامات بلندپایه سعودی گفت در حالی که برقراری روابط با سوریه بخشی از توافق با ایران نبود اما هر یک بر دیگری تأثیر داشت و بعید است که بدون گفتگو با ایران، بتوان با سوریه مذاکره کرد.

حتی ترکیه، یکی از حامیان نیروهای ضد اسد نشانه‌هایی از احتمال تغییر رویکردش نشان داده است.

تَبلر گفت که پس از زلزله عظیم ماه فوریه که ترکیه و سوریه را لرزاند، ایالات متحده به طور موقت تحریم‌ها را کاهش داد تا جریان کمک‌ها به سوریه را تسهیل کند و در کمال تعجب غربی‌ها، به کشورهای عربی فرصت داد که دوباره با سوریه تعامل کنند.

برخلاف سال ۲۰۱۸، تحرکات اخیر با واکنش شدید واشنگتن مواجه نشد. محمد علا غانم، رئیس سیاست شورای آمریکایی سوریه، یک گروه لابی مخالف اسد، گفت: سوریه اولویت اصلی دولت بایدن نبوده است.غانم گفت: ایالات متحده رویکردش را از «با اسد عادی‌سازی نکنید» به «اگر با اسد عادی‌سازی کردید، حتماً امتیاز بگیرید» تغییر داد.در واقع، حتی ریاض که پیش‌قدم اقدامات دیپلماتیک اخیر بوده، بدون گرفتن امتیاز، روابطش با اسد را عادی نخواهد کرد.

تجارت مواد مخدر در برابر بازگشت به اتحادیه عرب

یک دیپلمات عرب گفت که کشورهای عرب توافق کردند که در مذاکره با سوریه در مورد موضوعاتی از جمله مواد مخدر، مسائل بشردوستانه و پناهندگان از دمشق تعهد بگیرند.

این ابتکار در روز دوشنبه، زمانی که وزرای خارجه کشورهای عربستان، اردن، مصر و عراق در عمان با فیصل مقداد، وزیر امور خارجه سوریه دیدار کردند، قوت گرفت. سخنگوی وزارت خارجه اردن گفت که هدف از این نشست بررسی ابتکار عمل کشورش برای دستیابی به یک راه حل سیاسی برای بحران سوریه بود.

پس از گفتگوهای روز دوشنبه، وزارت خارجه اردن گفت که دمشق موافقت کرده تا روی گام‌هایی برای پایان‌دادن به قاچاق مواد مخدر در مرزهای اردن و عراق و رسیدگی به پناهندگان و همچنین مفقودان و آوارگان داخلی کار کند.

کارشناسان گفتند که رهبران عرب برای جلوگیری از جلب توجه به سوابق خود، اسد را در مورد رفتارش در جنگ داخلی سوریه تحت فشار قرار نمی‌دهند. میلیون‌ها پناهنده خارج سوریه نیز از بازگشت به کشور می‌ترسند.

بنابراین، تمرکز گفتگوها بر روی کنترل جریان کاپتاگون (فنیتیلین)، یک آمفتامین بسیار اعتیادآور است که تجارت آن به راه نجات اقتصادی دمشق تبدیل شده است. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اردن به شدت تحت تأثیر قاچاق مواد مخدر به مرزهای خود قرار گرفته‌اند.

کارولین رز، مدیر اندیشکده مؤسسه نیولاینز که در مورد تجارت مواد مخدر تحقیق می‌کند، گفت: اکنون کاپتاگون موضوع گفتگوهای عادی‌سازی است.

رز گفت: حکومت اسد از تجارت کاپتاگون به عنوان اهرم فشار استفاده کرده است، و احمقانه است اگر فکر کنیم آن را متوقف خواهد کرد.

در همین حال، مشخص نیست که عادی‌سازی روابط با اسد چه معنایی برای مناطق خارج از دسترس حکومت سوریه خواهد داشت. از جمله شمال غرب که تحت کنترل شورشیان و ارتش ترکیه است و شمال شرق که تحت حمایت نیروهای کرد و آمریکا قرار دارد.درین خلیفه، تحلیلگر سوریه در گروه بحران گفت: دمشق بارها ثابت کرده که تمایلی به راه حل سیاسی ندارد.