عصر تازه آشفتگی در خاورمیانه؛چگونه جنگ اوکراین سلطان و شاهزاده را به هم نزدیک کرد؟

به گزارش اکوایران، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و محمد بن سلمان، ولیعهد جوان عربستان تبدیل به زوجی عجیب شدند. ناظران خوشبین دیدار اخیر اردوغان و بن سلمان در جده را بخشی از تمایل آشکار رئیس جمهور ترکیه جهت پیروی از رویکردی معتدل و اجرای سیاستی میانه رو توصیف کرده‌اند.

نزدیکی اردوغان و بن سلمان زیر سایه جنگ اوکراین

به نوشته اقتصادنیوز، نشریه تلگراف با انتشار یادداشتی ضمن تایید این فرضیه در این باب نوشت: اردوغان بعد از پیروزی دوباره در انتخابات ریاست جمهوری مشاوران اقتصادی حامی مذهب ارتدوکس را منصوب کرده، به یکی از حامیان نامزدی اوکراین جهت عضویت در ناتو تبدیل شده و حتی با پیوستن مشروط سوئد به ناتو موافقت کرده است؛ شروطی که هنوز محقق نشده اند.

به نوشته این نشریه، نزدیکی میان دو قدرت عربستان و ترکیه که از یک سال پیش در سایه حمله روسیه به اوکراین کلید خورد، نشان از آن دارد که عبور پوتین از خطوط قرمز و نادیده گرفتن هنجارهای بین المللی برای این دو بازیگر فرصت ساز شده است تا به خویشتن‌داری شان پایان دهند. علیرغم اظهارت و مواضع گرم اردوغان در باب ورود اوکراین به ناتو، دعوت «سلطان» از ولادیمیر پوتین برای سفر به ترکیه همچنان پابرجاست. ترکیه همچنان مرکز کلیدی برای روس هایی است که به خارج از کشور سفر می کنند.

بازی متحدان در دو زمین

ولیعهد سعودی نیز سال هاست که دست به دامان کرملین است. روسیه متهم شده تا با هم صدایی پادشاهی تحریم های غرب را دور زده. توانایی بن سلمان برای آرام کردن موج های متلاطمی که از زمان قتل جمال خاشقجی، مخالف سعودی در داخل کنسولگری عربستان در استانبول در اکتبر 2018،او را احاطه کرده بودند، گواه بر این بود که ذخایر عظیم نفتی پادشاهی تا چه حد می تواند وجدان غرب را آرام کند. حتی امروز موزیک متن روابط ترکیه و عربستان هم تغییر کرده، آنکارا که پس از قتل جمال خاشقجی، برای بن سلمان خنجر از رو کشید، امروز به واسطه نیاز به سرمایه های پادشاهی بیش از هر زمان دیگر به بن سلمان نزدیک تر شده است.

رویکرد دمدمی مزاجانه اردوغان نسبت به سیاست خارجی در نهایت منجر به این شد که او مواضع ترکیه را به عنوان قهرمان «دموکراسی» در سراسر خاورمیانه تغییر دهد. پس از محکوم کردن کودتای نظامی در مصر در سال 2013 که باعث سرنگونی اخوان المسلمین، متحدان اردوغان شد، اکنون آنکارا و قاهره نیز قرار است بار دیگر هم آغوش شوند. عبدالفتاح السیسی، دیکتاتور مصر و ولیعهد سعودی به عنوان تحدان سنتی ایالات متحده، امروز ظاهرا علیه سیاست و منافع واشنگتن تصمیم سازی کرده و بازی می کنند. هم السیسی و هم بن سلمان  ولادیمیر را در آغوش خود جای دادند، در حالی که تسلیحات پیشرفته آمریکایی را هم  رد نکرده اند.

عصر تازه ای از آشفتگی در خاورمیانه

عربستان سعودی روابط دیپلماتیکش را با ایران احیا کرده، کشوری که رقیب اصلی پادشاهی در منطقه محسوب می شود. همزمان اردوغان به‌عنوان یک چهره سنی سخت‌گیر در داخل رابطه اش را با تهران بازتعریف کرده است. این تعامل تا جایی است که گفته می شود، تجارت ایران و ترکیه، به‌ویژه تجارت طلا، ممکن است به تهران در دور زدن تحریم‌های غرب کمک کرده باشد.در این میان اقتصاد متزلزل ترکیه به واسطه توافق با سعودی ها جهت فروش هواپیماهای بدون سرنشین و سایر تجهیزات که به عنوان بزرگترین قرارداد دفاعی این کشور شناخته می شود، حمایت می شود.

اگرچه اردوغان پس از سفر به عربستان راهی قطر شد، اما میزبانانش باید نگران باشند که او آمده تا در ازای ممانعت از تمدید تحریم‌های بن سلمان علیه دوحه؛ تحریم هایی که از سال 2017 این کشور را درگیر کرده، سرمایه بیشتری را در اختیار آنکارا قرار دهد.خاورمیانه در آستانه عصر  تازه ای از آشفتگی  قرار دارد، بالاخص آن که بازیگران قدرتمند منطقه ای تعاملات و معادلاتشان را تغییر می دهند در حالی که اولویت دولت بایدن مداخله در شرایط داخلی اسرائیل در مورد تغییرات پیشنهادی نتانیاهو در قوه قضاییه است. مهار ایران یا منصرف کردن بن سلمان و اردوغان جهت مانور یک جانبه در منطقه ای که همیشه درگیر تنش است، به شکل مرموزی اولویت های واشنگتن را تغییر داده است.

واشنگتن نقش خود را واگذار کرده است؟

به باور تحلیلگران تغییر اولویت ها و متغیرهای تعریف شده در سیاست آمریکا نسبت به خاورمیانه نمی تواند بازیگران مشکل ساز را ارام کند. شاید زمانی غرب امیدوار بود غیبت آمریکا به واسطه نزدیکی میان آنکارا و ریاض به سان محور ثبات در خاورمیانه جبران شود. اما امروز چنین تحلیلی قابل قبول نیست. ایالات متحده نقش اصلی اش را از دست داده و همزمان قماربازان بی پروایی چون  اردوغان و بن سلمان در مرکز میدان مانور می دهند.