اتهام جاسوسی جدید علیه دانشمندان موشکی؛ پای پکن در میان است؟

به گزارش اکوایران، مدیر یک مؤسسه علمی برتر روسیه که به ظن خیانت به همراه دو کارشناس دیگر فناوری موشک‌های مافوق صوت دستگیر شده بود، به اشتراک اسرار با چین متهم شده است.

بنابر گزارش رویترز، به گفته دو منبع مطلع از این پرونده، الکساندر شیپلیوک، رئیس موسسه مکانیک نظری و کاربردی کریستیانوویچ سیبری (ITAM)، مظنون به ارائه مطالب طبقه بندی شده در یک کنفرانس علمی در چین در سال 2017 است.

به گفته افرادی که رویترز برای حفظ امنیتشان، آنها را معرفی نکرده است، این مرد 56 ساله بر بی‌گناهی خود تاکید می‌کند و اصرار دارد که اطلاعات مورد بحث محرمانه نبوده و به صورت رایگان در اینترنت در دسترس بوده است.

ماجرایی نه چندان جدید

ماهیت اتهامات علیه مدیر ITAM که اوت گذشته دستگیر شد، قبلا گزارش نشده بود. این اتهام شیپلیوک را به آخرین رشته از دانشمندان روسی تبدیل می‌کند که در سال‌های اخیر به اتهام اشتراک اسرار با پکن دستگیر شده‌اند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در پاسخ به سوالی درباره اتهاماتی که کارشناسان ITAM با آن‌ها روبرو هستند و همچنین پرونده‌های خیانت قبلی مرتبط با چین، گفت که سرویس‌های امنیتی مراقب موارد احتمالی مربوط به «خیانت به میهن» هستند.

وزارت خارجه چین در پاسخ به سوالی درباره ادعاهایی مبنی بر اینکه پکن دانشمندان روسی را برای دستیابی به تحقیقات حساس هدف قرار داده است، گفت که روابط چین و روسیه مبتنی بر «عدم تعهد، عدم رویارویی و عدم هدف قرار دادن اشخاص ثالث» است.

این وزارتخانه می‌افزاید: «این اساساً با آنچه که برخی از ائتلاف‌های نظامی و اطلاعاتی بر اساس ذهنیت خود در جنگ سرد کنار هم قرار داده‌اند، متفاوت است.»

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بارها گفته است که روسیه در زمینه موشک‌های مافوق صوت، در جهان پیشرو است، سلاح‌های پیشرفته‌ای که قادر به حمل محموله‌ها با سرعت ۱۰ برابر سرعت صوت برای عبور از سیستم‌های دفاع هوایی هستند.

پرونده‌های ITAM و همچنین دستگیری‌های قبلی به اتهام خیانت نشان می‌دهد که مسکو به شدت مراقب از دست دادن هر‌گونه برتری در فناوری است، از جمله در برابر چین، متحدی که روسیه از زمان آغاز حمله به اوکراین، به طور فزاینده‌ای برای حمایت سیاسی و تجاری به آن متکی شده است.

سال گذشته، دیمیتری کولکر متخصص لیزر در سیبری به اتهام خیانت دستگیر شد اما دو روز بعد بر اثر سرطان درگذشت. وکیل او الکساندر فدولوف هفته گذشته به رویترز گفت که کولکر متهم به انتقال اسرار به چین است، اتهامی که خانواده دانشمند آن را رد کردند.

خبرگزاری دولتی روسیه در آن زمان گزارش داد که الکساندر لوکانین، دانشمندی از شهر تومسک سیبری، در سال 2020 به ظن انتقال اسرار فنی به پکن دستگیر شد. او سال گذشته به هفت سال و نیم زندان محکوم شد.

والری میتکو، دانشمندی که ریاست آکادمی علوم قطب شمال در سن پترزبورگ را بر عهده دارد، نیز در سال 2020 متهم به انتقال اسرار به چین شد، جایی که او مرتباً برای سخنرانی به آنجا سفر می‌کرد. او دو سال بعد در سن 81 سالگی در حبس خانگی درگذشت.

«اتهامات بسیار جدی»

با توجه به جنگ در اوکراین، پارلمان روسیه ماه گذشته رای به افزایش حداکثر مجازات خیانت از 20 سال به حبس ابد را داد.

پرونده‌هایی که شیپلیوک و دو همکارش در ITAM -آناتولی ماسلوف و والری زوگینتسف - با آن روبرو هستند کاملاً محرمانه است و محاکمه پشت درهای بسته خواهد بود. جلسه رسیدگی به پرونده ماسلوف، اولین نفر از این سه نفر که در ژوئن سال گذشته دستگیر شد، قرار بود روز چهارشنبه در سن پترزبورگ برگزار شود.

زوگینتسف ماه گذشته بازداشت شد. تحقیقات در مورد این سه دانشمند هفته گذشته به تیتر خبرهای جهانی تبدیل شد، زمانی که همکارانشان در ITAM  نامه‌ای سرگشاده در حمایت از آنها امضا کردند و شکایت کردند که اگر دانشمندان به دلیل نوشتن مقاله یا سخنرانی در کنفرانس‌های بین المللی در معرض خطر دستگیری قرار گیرند، انجام وظایفشان غیرممکن می‌شود.

این نامه این ایده که این سه نفر می‌توانستند به اسرار خیانت کرده باشند را رد می‌کند و می‌گوید تمام مطالبی که این دانشمندان منتشر یا ارائه کرده‌اند به‌شدت بررسی شده‌اند تا اطمینان حاصل شود که طبقه‌بندی شده نیستند.

پسکوف، سخنگوی کرملین، هفته گذشته در پاسخ به سوالی که در مورد این نامه از سوی خبرنگاران پرسیده شد، گفت: «ما این نامه را دیده‌ایم، اما سرویس‌های ویژه روسیه روی این موضوع کار می‌کنند. آنها تحقیقات خود را انجام می‌دهند. این اتهامات بسیار جدی است.»

شوک و وحشت

رویترز با دو دانشمند آمریکایی مصاحبه کرد که یکی از آنها ماسلوف و دیگری شیپلیوک را می‌شناسند. آنها گفتند این افراد دانشگاهیانی اصیل و با حسن نیت هستند، اگرچه حوزه تحقیقاتی آنها به دلیل کاربردهای نظامی آن حساس بود.

استوارت لارنس، استاد مهندسی هوافضا در دانشگاه مریلند، گفت که او در چند نوبت با شیپلیوک ملاقات کرده است. لارنس که آخرین بار در ژانویه 2021 با دانشمند روسی گفتگو داشته، گفت: «از دیدن خبر دستگیری او شوکه شدم و وحشت کردم.»

جورج ناکوزی، مهندس ارشد هوافضا در شرکت رند، گفت که چین در چند سال گذشته در زمینه فناوری مافوق صوت با ایالات متحده و روسیه بازی موش و گربه می‌کرده است.

وی تاکید کرد که سه دانشمند روس دستگیر شده تنها در یک زمینه از فناوری مورد نیاز برای ساخت موشک مافوق صوت فعالیت داشتند، فرآیندی که شامل ادغام حسگرها، سیستم‌های ناوبری و نیروی محرکه می‌شود.

نکوزی گفت: «این یک مسیر طولانی است. فقط انجام تحقیقات اولیه شما را به مرحله ساخت موشک نمی‌رساند.»