به گزارش اکوایران، جنگ در اوکراین شکل فرسایشی به خود گرفته و دو طرف در هفته های گذشته پیشرفت های کوچکی داشته و سرزمین های مختلفی به صورت چندباره بین آنها رد و بدل شده است. این وضعیتی است که به عقیده کارشناسان برای چند سال به طول بیانجامد و پبامدهای ناگواری را برای تمام دنیا در پی داشته باشد.

ریچارد هاس، استراتژیست و تحلیلگر مشهور حوزه بین الملل با انتشار یادداشتی در نشریه فارن افرز با عنوان «استراتژی اوکراین برای طولانی مدت» تاکید داشته در چنین شرایطی نیاز به داشتن یک استراتژی بلندمدت از مهمترین ضروریات است. 

خواست فزاینده پایان جنگ

بنا بر گزارش اقتصادنیوز، با گذشت بیش از 100 روز از جنگ روسیه علیه اوکراین، درخواست ها برای پایان دادن به درگیری در ایالات متحده و اروپا در حال افزایش است. ایتالیا طرح صلح مفصلی را ارائه کرده، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه بر توجه به منزلت روسیه تاکید کرده و هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه سابق ایالات متحده، پیشنهاد کرده اوکراین باید در ازای صلح، واگذاری بخشی از خاک خود به روسیه را در نظر بگیرد.

جنگ فرسایشی و ادامه جنگ

اما باید به خاطر داشت که جنگ‌ها تنها به یکی از این دو راه ختم می‌شوند: یا یک طرف اراده خود را بر طرف دیگر تحمیل می‌کند، ابتدا در میدان نبرد و سپس در میز مذاکره، یا زمانی که هر دو طرف مصالحه‌ای را می پذیرند که بر جنگیدن ترجیح می دهند.

در اوکراین، هیچ یک از این سناریوها به این زودی محقق نخواهد شد. این درگیری به یک جنگ فرسایشی تبدیل شده و نیروهای روسیه و اوکراین اکنون در یک منطقه نسبتاً محدود علیه یکدیگر متمرکز شده اند. از نظر دیپلماتیک، اوکراینی‌ها علاقه ای به قبول اشغال بخش‌های وسیعی از خاک خود اوسط روسیه ندارند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به نوبه خود، علاقه چندانی به موافقت با چیزی ندارد که در داخل کشورش به منزله شکست محسوب شود. پس نتیجه اجتناب ناپذیر این است که این جنگ ادامه خواهد داشت.

نیاز به مدیریت درگیری

در این شرایط، ایالات متحده و اروپا به یک استراتژی برای مدیریت یک درگیری بی پایان نیاز دارند. «مدیریت»، نه «حل»، واژه‌ای کاربردی در اینجاست، زیرا یک راه‌حل تقریباً به طور قطع مستلزم تغییری اساسی در رفتار مسکو است، که یا ناشی از اعتراض گسترده مردمی در اثر فروپاشی اقتصادی یا تلفات عظیم جنگ و یا تحت فشار چین است.

هیچ راه حلی به احتمال زیاد رخ نخواهد داد. محتمل‌تر است که باید منتظر ظهور یک رهبر جدید روسیه بود که آماده پذیرش یک اوکراین واقعاً مستقل باشد و این متأسفانه فراتر از توانایی غرب است. با این حال، آنچه غرب می تواند انجام دهد، حفظ و افزایش گزینشی حمایت خود از اوکراین، رعایت محدودیت های مربوط به دخالت مستقیم نظامی خود و افزایش فشار اقتصادی بر روسیه است. این به منزله سیاستی است که برای مقابله و نه پایان دادن به جنگ طراحی شده است.

انتخاب روسیه

با ممتنع شدن تغییر رژیم در کیف، پوتین از جاه طلبی های خود کاسته و تمرکزش را بر کنترل بخشی از جنوب و شرق اوکراین قرار داده تا آنها را به سرزمین هایی که در سال 2014 تصرف کرده بود، متصل کند. با این حال، چیزی که او از آن دست برنداشته است، اعتقادش به این است که اوکراین سزاوار این نیست که یک کشور مستقل باشد. در نتیجه، تصور پایان دادن به جنگ پوتین دشوار است.

اگر نیروهای روسی در تهاجم گسترده خود در دونباس عملکرد ضعیفی داشته باشند، او از پذیرش آنچه که بسیاری ممکن است به عنوان شکست در جنگی که او آغاز کرده تلقی کنند، اجتناب می کند. این می تواند او را در برابر چالش های داخلی آسیب پذیر کند و بر میراث او سایه بیافکند. از سوی دیگر، اگر نیروهای روسی دست برتر را به دست آورند، پوتین دلیلی برای توقف جنگ نخواهد دید.

با کاهش بیشتر چشم انداز صلح، بعید است که هر یک از تحولاتی که می تواند محاسبات پوتین را تغییر دهد، تحقق یابد. به عنوان مثال، انتقاد در داخل روسیه از جنگ را در نظر بگیرید. اوکراین مدعی است که 30000 سرباز روسی در جنگ کشته شده اند، در حالی که ارزیابی های دیگر نشان می دهد که این تعداد کمی بیش از نصف این عدد است. رقم دقیق هر چه باشد، مطمئناً بزرگتر از آن چیزی است که کرملین تصور می کرد. در یک جامعه عادی، این امر باعث کاهش حمایت از جنگ می شود. اما از آنجایی که دولت می تواند به طور موثر اطلاعات را کنترل و مخالفان خود را سرکوب کند، انتقاد داخلی از جنگ تاکنون نسبتاً کمرنگ بوده است.

اگر فشار اقتصادی بالا برود چه؟ در حال حاضر، تحریم ها به حدی نیست که پوتین را تهدید کند. قیمت های بالاتر نفت و ظهور خریدارانی مانند هند به جبران کاهش فروش نفت به غرب کمک کرده است. اروپا به نوبه خود به واردات گاز روسیه ادامه می دهد. اگر این کار را متوقف کند، روسیه برای فروش گاز به دیگران به سختی تحت فشار خواهد بود، اما اروپا احتمالا به خرید ادامه خواهد داد. کشورهای اروپایی که نگران اقتصاد خود هستند، تا زمانی که نتوانند از عرضه گاز جایگزین یا منابع انرژی جایگزین اطمینان حاصل کنند -که تحقق همه آنها سالها طول خواهد کشید-در برابر قطع واردات مقاومت خواهند کرد

سپس چشم انداز فشار از سوی چین وجود دارد که تاکنون در کنار روسیه بوده است. اگر غرب پکن را متقاعد کند که از مسکو فاصله بگیرد، در آن صورت پوتین ممکن است متوجه شود که تهاجم او به قیمت از دست دادن یک شریک حیاتی برای او تمام شده است. ایالات متحده و اروپا باید هر کاری که می توانند برای جدا کردن این دو قدرت انجام دهند، از جمله ارائه مشوق هایی به چین و همچنین هشدار دادن به این کشور مبنی بر اینکه ادامه حمایت از روسیه منجر به وخامت بیشتر روابط آمریکا و چین خواهد شد. اما با وجود همه کوششها، احتمالا باز هم تلاش‌هایشان با شکست مواجه می شود، زیرا شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین به شدت از انجام هر کاری که منجر به شکست روسیه می‌شود یا نشان می‌دهد که او در ارتباط نزدیک چین با روسیه اشتباه کرده، بی‌میل خواهد بود.

از منظر اوکراین

محاسبات کیف پیچیده تر است. مانند هر کشور مورد حمله، اوکراین نیز مجبور شده اهداف جنگی خود را سیال تعریف کند. دولت در این کشور با چند صدا صحبت می کند و خود ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین نیز موضع خود را تغییر داده است. گاهی اوقات، او اعلام کرده به چیزی کمتر از وضعیت موجود بین سالهای 1991 تا 2014 راضی نمی شود. در مواقع دیگر، او اشاره کرده اوکراین می تواند با بازگشت به شرایط متفاوتی زندگی کند.

اوکراین برای تعیین اینکه برای صلح آماده شود یا خیر، باید تعدادی از عوامل را در نظر بگیرد. مهم ترین آن هزینه مستقیم جنگ است. بر اساس گزارش سازمان ملل، این کشور تاکنون بیش از 3000 تلفات غیرنظامی را متحمل شده است و به گفته زلنسکی، روزانه 100 سرباز را از دست می دهد. انتظار می رود اقتصاد اوکراین در سال جاری 45 درصد کوچک شود. از زمان آغاز جنگ، بیش از 6.5 میلیون اوکراینی از جمعیت 44 میلیونی این کشور از کشور گریخته اند. بیش از هفت میلیون آواره داخلی هستند. تحمل چنین هزینه های هنگفتی دشوار است.

یکی دیگر از عواملی که اوکراین باید در نظر بگیرد، احتمال تغییر مسیر جنگ است. اگرچه اوکراین نیروهایش بسیار بهتر از حد انتظار عمل کرده اند، اما نمی تواند تصور کند که به این کار ادامه خواهند داد. از آنجایی که روسیه نیروها و قدرت آتش خود را در بخش کوچکتری از کشور متمرکز کرده است، شاهد بهبود عملکرد خود بوده است. سناریوهایی که در آن اوکراین نیروهای روسی را به مرز عقب راند، احتمالی که می‌تواند پوتین ناامید را به فکر استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی وادار کند، از احتمال بسیار کمتری نسبت به یک ماه پیش برخوردار است.

محاسبات تصمیم گیری اوکراین به واسطه نحوه استمرار موضع غرب پیچیده تر می شود. در ایالات متحده، حمایت هر دو حزب از تجهیز اوکراین در حال فروگش کردن است. از حزب جمهوری خواه با 11 سناتور و 57 نماینده مجلس به بسته کمکی 40 میلیارد دلاری که در ماه مه تصویب شد رای منفی دادند، که نشانه هایی کلاسیک از انزواگرایی را نشان می دهد. دیگر جمهوری خواهان برجسته، از جمله دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق و جی دی ونس، نامزد جمهوری خواه سنا در اوهایو، استدلال کرده اند که نیازهای داخلی باید بر کمک به اوکراین اولویت داشته باشد. از طرف دموکرات ها، افزایش قیمت بنزین در نتیجه جنگ، یک مشکل سیاسی جدی برای دولت بایدن ایجاد می کند. مسائل دیگر هم چون سقط جنین، کنترل اسلحه، تورم، امنیت مرزی، و جرایم شهری همگی برای جلب توجه آمریکایی ها با بحران اوکراین رقابت می کنند. در اروپا هم نگرانی فزاینده‌ای وجود دارد، از پیامدهای اقتصادی و امنیتی بلندمدت منزوی کردن روسیه گرفته تا احتمال اینکه ناتو در صورت گسترش جنگ توسط پوتین به طور مستقیم با روسیه وارد درگیری شود، هجوم پناهندگان اوکراینی و افزایش قیمت انرژی.

با این حال، با وجود این ملاحظات، اوکراین مطمئناً به مقاومت ادامه خواهد داد. به دلایل خوب و قابل درک، در برابر از دست دادن هر سرزمینی مقاومت خواهد کرد. اوکراینی ها به قدرت ارتش و روحیه برتر آن اطمینان دارند و معتقدند که سازش ارضی فقط اشتهای پوتین را زیاد می کند. بی رحمی جنگ افکار عمومی و نخبگان را سرسخت کرده است. به نظر می رسد زلنسکی مطمئن است که می تواند حمایت آمریکا و اروپا را حفظ کند. همه اینها به شدت نشان می دهد که اوکراین استقامت خواهد کرد و از پذیرش صلح به هر قیمتی خودداری خواهد کرد.

عدم کارایی «سرزمین در ازای صلح» برای اوکراین

بنا بر گزارش، اقتصادنیوز، جای تعجب ندارد که با افزایش هزینه های انسانی، اقتصادی و دیپلماتیک جنگ، تمایل به پایان دادن به آن در حال افزایش باشد. متداول ترین راه حل پیشنهادی این است که اوکراین برخی از سرزمین هایی را که روسیه در حال حاضر اشغال کرده در ازای موافقت مسکو با پایان دادن به درگیری ها ها واگذار کند. این رویکرد «سرزمین در ازای صلح» از زمان جنگ شش روزه 1967، زمانی که شورای امنیت سازمان ملل پیشنهاد داد که اسرائیل در ازای صلح با اعراب، اراضی را که در جنگ فتح کرده بود، تسلیم کند، در دیپلماسی به چشم آمد.

این چارچوب شاید در برخی موارد کارساز بوده، اما برای اوکراین مناسب نیست. در حالی که در نمونه مورد اشاره اسرائیل سرزمین هایی را که از طریق جنگ به دست آورده بود، واگذار کرد، از اوکراین خواسته می شد تا سرزمین هایی را که در جنگی تهاجمی علیه خود از دست داده، واگذار کند. ناهمسانی قدرت نیز در اینجا شکل دیگری دارد. برای طرف قویتر، واگذاری زمین برای به دست آوردن صلح یک چیز است -همانطور که در مورد اسرائیل اتفاق افتاد- اما اینکه طرف ضعیف‌تر، سرزمینی را به طرف قوی‌تر ارائه دهد، به این امید که طرف دوم بالاخره راضی شود، یک چیز دیگر است. این همان رویکردی بود که در سال 1938 در مونیخ اتخاذ شد، زمانی که سرزمین سودت که در آن زمان بخشی از چکسلواکی بود به آدولف هیتلر داده شد و از آن زمان تاکنون این رویکرد بی اعتبار شده است.

اوکراین چقدر سرزمین می دهد؟

با این حال، هر طرف درگیری باید دائماً هزینه ها و مزایای ادامه جنگ را در مقابل زمین گذاشتن اسلحه بسنجد. واگذاری سرزمین در ازای صلح ممکن است برای اوکراین گزینه جذابی باشد یا نباشد. پاسخ بستگی به این دارد که کدام و چه مقدار قلمرو، اینکه آیا آن سرزمین در نهایت ممکن است بازپس گرفته شود یا خیر، و سایر ویژگی های صلح، از جمله ماندگاری آن -که پیش بینی همه آنها سخت است.

با این حال، نتیجه نهایی این است که تقریباً غیرممکن است اوکراین حتی به طور موقت با نتیجه‌ای موافقت کند که باعث شود روسیه بر قلمروهای بسیار بیشتری نسبت به آنچه قبل از فوریه اشغال کرده بود، کنترل پیدا کند.

درست است، اوکراین گاهی آمادگی خود را برای دست کشیدن از جاه طلبی های خود برای پیوستن به ناتو و بی طرفی خود را اعلام کرده است. اما اگر این کشور این کار را مشروط به این می کند که این یک بی طرفی مسلحانه باشد، که مستلزم حمایت نظامی مستمر غرب است –چیزی که احتمالا روسیه آن را نمی پذیرد. ضمن آنکه احتمالا روسیه عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا را که اولویت زلنسکی است، نمی پذیرد. همچنین تصور اینکه دو دولت بتوانند بر سر ضمانت‌های امنیتی خارجی برای اوکراین یا حضور نیروهایی از کشورهای ثالث به توافق برسند، دشوار است، زیرا چنین توافقاتی باعث ایجاد ترتیبات سرزمینی می‌شود که ممکن است یک طرف یا طرف دیگر بخواهند آن را تغییر دهد.

گل آلودتر کردن آب توسط دولت بایدن

ایالات متحده به نوبه خود اعلام کرده این به اوکراین بستگی دارد که تصمیم بگیرد چه راه حلی می خواهد. با توجه به اینکه واشنگتن منافع بسیار گسترده تری نسبت به کیف دارد، توجیه این موضع دشوار است. دولت بایدن با پیشنهاد طیفی از اهداف مختلف، از تضعیف روسیه تا دستیابی به تغییر رژیم، آب ها را گل آلودتر کرده است. در پایان ماه می، جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، قصد شفاف‌سازی مقاصد خود را داشت و در مقاله‌ای در نیویورک تایمز نوشت: «ما می‌خواهیم اوکراینی دموکراتیک، مستقل، مقتدر و مرفه را همراه با ابزارهایی برای بازدارندگی و دفاع از خود در برابر تهاجمات بیشتر ببینیم».

بده بستان در خاک اوکراین؛ چرا آمریکا چکمه ها را روی زمین نمی گذارد؟

این بیانیه روشنگر است، اما سردرگمی را پایان نمی دهد. دولت بایدن تمایلی به اعتراف به این حقیقت ناخوشایند نداشت که بده-بستانی در اوکراین در جریان است. ایالات متحده در اجرای این هنجار که کشورها مرزها را با زور تغییر نمی دهند منافعی دارد، اما این منافع با دیگر منافع در تعارض است: تمایل به اجتناب از جنگ مستقیم با یک قدرت بزرگ مجهز به سلاح هسته ای.

به همین دلیل است که ایالات متحده از گذاشتن چکمه‌ها روی زمین خودداری کرده، منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین را رد کرده و از شکستن محاصره بنادر اوکراین توسط روسیه خودداری کرده است. چنین خویشتنداری عاقلانه است، اما چیزی که به آن اضافه می‌کند این واقعیت است که اوکراین باید به مبارزه خود ادامه دهد - -و این در حالی است که حتی با کمک غرب، اوکراین احتمالاً نمی‌تواند وضعیت موجودی را که قبل از فوریه امسال حاکم بود، احیا کند، و در مورد وضعیت قبل از سال 2014 هم بهتر است که چیزی نگوییم.

استراتژی بلندمدت غرب

بنابراین غرب به یک استراتژی برای طولانی مدت نیاز دارد. بر اساس روال کنونی، در حالی که از دخالت مستقیم نظامی پرهیز می شود، ایالات متحده و اروپا به ارائه تسلیحات مورد نیاز اوکراین (همراه با اطلاعات و آموزش مرتبط) ادامه می دهند تا بتواند اقدامات نظامی روسیه را ناکام و از کنترل بیشتر در قلمرو اوکراین جلوگیری کنند. آنها از هدف اوکراین برای بازگرداندن تمامیت ارضی کامل خود از طریق سیاست تحریم و دیپلماسی حمایت می کنند و در عین حال از به رسمیت شناختن هر سرزمینی که پوتین تلاش می کند بخشی از روسیه کند، خودداری می کنند.

اگر ترکیه به مخالفت خود ادامه دهد، آنها از عضویت فنلاند و سوئد در ناتو استقبال می کنند -چه به صورت رسمی به عنوان اعضای کامل و چه به عنوان اعضای عملی تحت پوشش تضمین های جانبی. آنها همه این کارها را انجام می دهند، زیرا از یک هنجار مهم بین المللی حمایت می کنند: اینکه مرزها را نمی توان با زور تغییر داد.

تحریم ها علیه روسیه همچنان حیاتی است. هیچ کدام موثرتر از قطع نهایی وابستگی اروپا به گاز روسیه نخواهد بود. کشورهای اروپایی باید سرعت بخشیدن به توسعه منابع انرژی جایگزین را در اولویت قرار دهند. اما در این بین، آنها می توانند برای کاهش تقاضا برای نفت و گاز روسیه تعرفه نیز اعمال کنند. کشورهای اروپایی همچنین باید برنامه های اضطراری را برای این احتمال که روسیه صادرات گاز به اروپا را در تلاش برای محدود کردن ارسال تسلیحات به اوکراین یا تضعیف حمایت از تحریم ها کاهش دهد، آماده کنند. ایالات متحده، اروپا و شرکای آنها در آسیا مانند استرالیا، ژاپن، سنگاپور و کره جنوبی به حمایت مالی اوکراین ادامه خواهند داد.

غرب همچنین باید تلاش کند صادرات غلات از اوکراین را که محور امنیت غذایی جهان است، بازگرداند. اگر محدودیت‌های لجستیکی و حملات روسیه، حمل و نقل اوکراین را از طریق راه‌آهن و جاده به بنادر رومانی محدود کند، ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش باید به اوکراین ابزارهای پیشرفته (به احتمال زیاد هواپیما) برای حمله به کشتی‌های نیروی دریایی روسیه در دریای سیاه ارائه دهند. تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی برای اسکورت کشتی‌های تجاری هنگام خروج از بنادر اوکراین در اصل جذاب است، اما در عمل احتمالاً سازماندهی آن غیرممکن است و انجام آن بسیار خطرناک است.

مدل جنگ خلیج فارس، نه مدل جنگ عراق

مقامات ایالات متحده جنگ در اوکراین را بر اساس نظم و نه دموکراسی تصمیم خواهند کرد. بسیاری از دولت‌های جهان دموکراتیک نیستند، اما می‌توانند به اهمیت مورد تهاجم قرار نگرفتن واقف باشند. این مدل شبیه جنگ خلیج فارس است -زمانی که ایالات متحده حمایت بین المللی گسترده ای را برای بازگرداندن حاکمیت و تمامیت ارضی کویت به دست آورد- نه شبیه جنگ عراق در سال 2003 -زمانی که تلاش ها برای تغییر رژیم در عراق، ایالات متحده را عمدتاً منزوی کرد. در داخل و خارج از کشور، بایدن به طور منظم بر اهمیت اوکراین تاکید خواهد کرد: یعنی اگر تهاجمات وحشتناک و غیرقابل مهار عادی شود، جهان کمتر امن، کمتر مرفه و کمتر قادر به مقابله با چالش های جهانی خواهد بود که همه را تحت تأثیر قرار می دهد.

در نهایت، آنچه احتمالاً برای پایان دادن به جنگ لازم است، تغییر در واشنگتن نیست، بلکه در مسکو است. به احتمال زیاد، با توجه به سرمایه گذاری عمیق پوتین در جنگ، نیاز است که شخص دیگری غیر از او اقداماتی را انجام دهد که به وضعیت نابسامان، بحران اقتصادی و باتلاق نظامی روسیه پایان دهد. غرب باید روشن کند که آماده است به یک رهبر جدید روسیه که آماده برداشتن چنین اقداماتی است، پاداش دهد، حتی اگر فشار بر رهبر فعلی را ادامه دهد.