به گزارش اکوایران، با آغاز جنگ در اوکراین و تجاوز ارتش کرملین به خاک این کشور، بحث در مورد اهداف و مقاصد ولادیمیر پوتین در مورد به راه انداختن چنین جنگ فاجعه‌باری مورد توجه تحلیل‌گران قرار داشته است. جان میرشایمر، نظریه پرداز روابط بین الملل و بنیانگذار نظریه رئالیسم تهاجمی، با انتشار یادداشتی در مجله نشنال اینترست با عنوان «علل و پیامدهای بحران اوکراین» به نقد دیدگاه غالب نزد تحلیل‌گران در این زمینه پرداخته است. اکوایران این مقاله را در چهار بخش ترجمه کرده که پیش از این بخش اول آن  با عنوان «اهداف واقعی پوتین در اوکراین» و بخش دوم آن با عنوان «چگونه پوتین به رهبری امپریالیست مبدل شد؟» منتشر و در ادامه بخش سوم آن منتشر می‌شود:

علت واقعی مشکل

ریشه اصلی این بحران، تلاش آمریکا برای تبدیل اوکراین به سنگر غرب در مرزهای روسیه است. این استراتژی سه جنبه دارد: ادغام اوکراین در اتحادیه اروپا، تبدیل اوکراین به یک لیبرال دموکراسی طرفدار غرب، و از همه مهمتر، الحاق اوکراین به ناتو. این استراتژی در اجلاس سالانه ناتو در بخارست در آوریل 2008، زمانی که ائتلاف اعلام کرد که اوکراین و گرجستان «به عضویت ائتلاف در خواهند آمد»، به اجرا گذاشته شد.

رهبران روسیه بلافاصله واکنش تندی نشان دادند و ب صراحت گفتند که این تصمیم را یک تهدید وجودی می‌دانستند و به هیچ یک از این کشورها اجازه نمی دهند به ناتو بپیوندند. به گفته یک روزنامه نگار معتبر روسی، پوتین «به خشم آمد» و هشدار داد که «اگر اوکراین به ناتو بپیوندد، بدون کریمه و مناطق شرقی این کار را انجام خواهد داد و به سادگی از بین خواهد رفت».

زمینی حاصلخیز برای مداخله روسیه

ویلیام برنز، رئیس کنونی سازمان سیا، که در زمان اجلاس بخارست سفیر آمریکا در مسکو بود، طی یادداشتی به کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه وقت آمریکا نوشت که به اختصار دیدگاه روسیه در این مورد را توصیف می کند. به گفته او: «ورود اوکراین به ناتو روشن‌ترین خط قرمز برای نخبگان روسیه (نه فقط پوتین) است. در بیش از دو سال و نیم حشرونشر با بازیگران کلیدی روسیه، از سرسپرده ترین افراد کرملین تا تندترین منتقدان لیبرال پوتین، هنوز کسی را پیدا نکرده‌ام که عضویت اوکراین در ناتو را چیزی جز یک چالش عیان برای منافع روسیه بداند». او گفت، «ناتو... به عنوان یک پوشش استراتژیک در نظر گرفته خواهد شد. روسیه امروز پاسخ خواهد داد. روابط روسیه و اوکراین عمیقا سرد خواهد شد... این امر زمین حاصلخیز را برای مداخله روسیه در کریمه و شرق اوکراین ایجاد خواهد کرد«.

برنز، البته، تنها سیاست‌گزاری نبود که می‌دانست حضور اوکراین در ناتو آبستن خطر است. در واقع، در نشست بخارست، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه، با پیشبرد عضویت اوکراین در ناتو مخالفت کردند، زیرا می‌دانستند که این امر باعث نگرانی و خشم روسیه خواهد شد. مرکل اخیراً مخالفت خود را توضیح داد: «کاملا مطمئن بودم که پوتین اجازه نخواهد داد این اتفاق بیفتد. از دیدگاه او، این یک اعلان جنگ خواهد بود.»

با این حال، دولت بوش اعتنای چندانی به «روشن‌ترین خطوط قرمز» مسکو نداشت و رهبران فرانسه و آلمان را تحت فشار قرار داد تا با صدور بیانیه‌ای عمومی موافقت کنند که در آن اوکراین و گرجستان در نهایت به این اتحاد بپیوندند.

جرقه یک بحران بزرگ

جای تعجب نیست که تلاش آمریکا برای عضویت گرجستان در ناتو منجر به جنگ بین گرجستان و روسیه در اگوست 2008 -چهار ماه پس از نشست بخارست- شد. با این وجود، ایالات متحده و متحدانش به پیشبرد برنامه های خود برای تبدیل اوکراین به پایگاه غرب در مرزهای روسیه ادامه دادند.

این تلاش‌ها سرانجام در فوریه 2014، پس از قیام مورد حمایت ایالات متحده که باعث شد ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار روسیه اوکراین از کشور فرار کند، جرقه یک بحران بزرگ را زد و آرسنی یاتسنیوک، نخست وزیر طرفدار آمریکا جایگزین او شد. در پاسخ، روسیه کریمه را از اوکراین گرفت و به جنگ داخلی بین جدایی طلبان طرفدار روسیه و دولت اوکراین در منطقه دونباس در شرق اوکراین کمک کرد.

راز موفقیت ارتش اوکراین

اغلب این بحث را می شنویم که در هشت سال بین آغاز بحران در فوریه 2014 و آغاز جنگ در فوریه 2022، ایالات متحده و متحدانش نسبت به عضویت اوکراین در ناتو توجه چندانی نداشتند. در واقع، این گزینه از روی میز برداشته شده بود و بنابراین، گسترش ناتو نمی‌توانست دلیل مهمی برای تشدید بحران در سال 2021 و متعاقب آن شروع جنگ در اوایل سال جاری باشد.

اما این خط استدلال نادرست است. در واقع، واکنش غرب به رویدادهای سال 2014، دو برابر کردن استراتژی موجود و نزدیک کردن حتی بیشتر اوکراین به ناتو بود. این ائتلاف آموزش ارتش اوکراین را در سال 2014 آغاز کرد و به طور متوسط ​​سالانه 10000 سرباز آموزش دیدند. در دسامبر 2017، دولت ترامپ تصمیم گرفت «سلاح‌های دفاعی» به کیف ارائه دهد. سایر کشورهای ناتو خیلی زود وارد عمل شدند و تسلیحات بیشتری را به اوکراین ارسال کردند.

ارتش اوکراین همچنین شروع به شرکت در مانورهای نظامی مشترک با نیروهای ناتو کرد. در جولای 2021، کیف و واشنگتن به طور مشترک میزبان عملیات نسیم دریا بودند -تمرین دریایی در دریای سیاه که شامل نیروی دریایی از 31 کشور بود و مستقیماً روسیه را هدف قرار داد. دو ماه بعد، در سپتامبر 2021، ارتش اوکراین نیزه سریع 2021 را رهبری کرد، که ارتش ایالات متحده آن را یک «مانور سالانه طراحی شده برای افزایش قابلیت همکاری بین کشورهای متحد و شریک، برای نشان دادن آمادگی واحدها برای پاسخ به هر بحران« توصیف کرد. تلاش ناتو برای تسلیح و آموزش ارتش اوکراین به خوبی توضیح می دهد که چرا این کشور در جنگ جاری در برابر نیروهای روسی بسیار خوب عمل کرده است. همانطور که در وال استریت ژورنال عنوان شد، «راز موفقیت نظامی اوکراین: سالها آموزش ناتو».

تغییر مسیر

علاوه بر تلاش‌های مداوم ناتو برای تبدیل ارتش اوکراین به نیروی جنگی قدرتمندتر، سیاست عضویت اوکراین در ناتو و ادغام این کشور در غرب در سال 2021 تغییر کرد. شور و اشتیاق مجددی برای پیگیری این اهداف در کیف و واشنگتن ایجاد شد.

زلنسکی که هرگز برای وارد کردن اوکراین به ناتو اشتیاق چندانی نشان نداده بود و در مارس 2019 بر اساس کمپینی که خواستار همکاری با روسیه برای حل بحران جاری بود انتخاب شد، در اوایل سال 2021 مسیر خود را تغییر داد و نه تنها از گسترش ناتو استقبال کرد، بلکه رویکرد سختگیرانه ای نسبت به مسکو اتخاذ کرد. او یک سری اقدامات انجام داد که مطمئناً مسکو را عصبانی می کرد -از جمله بستن ایستگاه های تلویزیونی طرفدار روسیه و متهم کردن یکی از دوستان نزدیک پوتین به خیانت.

ادغام در نهادهای یورو-آتلانتیکی

بایدن، که در ژانویه 2021 به قدرت رسید، از مدت‌ها پیش متعهد شده بود که اوکراین را به ناتو وارد کند و همچنین در قبال روسیه رویکرد فوق‌العاده تندی داشت. جای تعجب نیست که در 14 ژوئن 2021، ناتو در نشست سالانه خود در بروکسل بیانیه زیر را صادر کرد: «ما تصمیم گرفته شده در اجلاس بخارست 2008 را تکرار می کنیم که اوکراین را به عضویت ائتلاف درآوریم. ما مجدداً تمام عناصر آن تصمیم و همچنین تصمیمات بعدی را تأیید می کنیم، از جمله اینکه هر شریک بر اساس شایستگی خود مورد قضاوت قرار خواهد گرفت. ما در حمایت خود از حق اوکراین برای تصمیم گیری در مورد آینده و مسیر سیاست خارجی خود بدون دخالت خارجی ایستاده ایم».

در 1 سپتامبر 2021، زلنسکی از کاخ سفید بازدید کرد، جایی که بایدن به صراحت گفت که ایالات متحده «قاطعانه» به «آرزوهای یورو-آتلانتیک اوکراین» متعهد است. سپس در 10 نوامبر 2021، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و همتای اوکراینی وی، دیمیترو کولبا، سند مهمی را امضا کردند - «منشور ایالات متحده و اوکراین در مورد مشارکت استراتژیک». در این سند آمده است که هدف هر دو طرف تأکید بر تعهد اوکراین به اجرای اصلاحات عمیق و جامع لازم برای ادغام کامل در نهادهای اروپایی و یورو آتلانتیک است. این سند به صراحت نه تنها مبتنی بر «تعهداتی است که روسای جمهور زلنسکی و بایدن برای تقویت شراکت استراتژیک اوکراین و ایالات متحده انجام داده اند»، بلکه بر تعهد ایالات متحده به «بیانیه اجلاس سران بخارست 2008» نیز تأکید می کند.

در مسیر عضویت

به طور خلاصه، تردیدی وجود ندارد که اوکراین از اوایل سال 2021 به سرعت به سمت پیوستن به ناتو حرکت کرد. با این حال، برخی از حامیان این سیاست استدلال می کنند که مسکو نباید نگران می شد، زیرا «ناتو یک اتحاد دفاعی است و هیچ تهدیدی برای روسیه ایجاد نمی کند». اما پوتین و دیگر رهبران روسیه در مورد ناتو اینگونه فکر نمی کنند و آن چه مهم است چیزی است که آنها بدان فکر می کنند. شکی نیست که پیوستن اوکراین به ناتو «روشن ترین خط قرمز» برای مسکو باقی مانده است.

پوتین برای مقابله با این تهدید فزاینده، تعداد فزاینده‌ای از نیروهای روسی را در مرز اوکراین بین فوریه 2021 و فوریه 2022 مستقر کرد. هدف او این بود که بایدن و زلنسکی را مجبور به تغییر مسیر و توقف تلاش‌های آنها برای ادغام اوکراین با غرب کند. در 17 دسامبر 2021، مسکو نامه‌های جداگانه‌ای به دولت بایدن و ناتو ارسال و خواستار تضمین کتبی شد که: 1) اوکراین به ناتو نمی‌پیوندد، 2) هیچ سلاح تهاجمی در نزدیکی مرزهای روسیه مستقر نمی‌شود، و 3) نیروها و تجهیزات ناتو که از سال 1997 به اروپای شرقی منتقل شده بودند، به اروپای غربی بازگردانده شدند.

پوتین در این دوره به طور علنی سخنان متعددی اظهار داشت که شکی باقی نگذاشت که گسترش ناتو در اوکراین را یک تهدید وجودی می‌دانست. وی در سخنانی با اعضای وزارت دفاع در 21 دسامبر 2021 اظهار داشت: «آنچه آنها در اوکراین انجام می دهند، یا تلاش می کنند یا قصد انجام آن را دارند، هزاران کیلومتر دورتر از مرز ملی ما اتفاق نمی افتد. در آستانه خانه ماست. آنها باید درک کنند که ما دیگر جایی برای عقب نشینی نداریم. آیا آنها واقعا فکر می کنند که ما این تهدیدها را نمی بینیم؟ یا فکر می‌کنند که ما بیکار می‌مانیم و تهدیدات علیه روسیه را مشاهده می‌کنیم؟» دو ماه بعد در یک کنفرانس مطبوعاتی در 22 فوریه 2022، درست چند روز قبل از شروع جنگ، پوتین گفت: «ما قاطعانه مخالف پیوستن اوکراین به ناتو هستیم زیرا این یک تهدید برای ما است و ما استدلال هایی برای حمایت از آن داریم. من بارها در این سالن در این مورد صحبت کرده ام.» او سپس به صراحت اعلام کرد که متوجه شده است که اوکراین در حال تبدیل شدن به یکی از اعضای واقعی ناتو است. او گفت که ایالات متحده و متحدانش «به پمپاژ انواع سلاح های مدرن به کیف ادامه می دهند». و ادامه داد که اگر این کار متوقف نشود، مسکو با یک کشور «ضد روسیه» تا دندان مسلح مواجه می‌شود و این کاملا غیر قابل قبول است.

دکترین مونروی پوتین

منطق پوتین باید برای آمریکایی‌هایی، که مدت‌هاست به دکترین مونرو متعهد بوده‌اند، کاملاً منطقی باشد. این دکترین تصریح می‌کند که هیچ قدرت بزرگ دوری اجازه ندارد هیچ یک از نیروهای نظامی خود را در نیمکره غربی مستقر کند.

با این وجود، تلاش‌های لاوروف و پوتین برای وادار کردن ایالات متحده و متحدانش به دست کشیدن از تلاش‌های خود برای تبدیل اوکراین به یک سنگر غربی در مرز روسیه به طور کامل شکست خورد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، به خواسته های روسیه در اواسط دسامبر پاسخ داد: «هیچ تغییری وجود ندارد. تغییری ایجاد نخواهد شد.» پوتین سپس برای از بین بردن تهدیدی که از سوی ناتو می دید، حمله به اوکراین را آغاز کرد.