چرا سرمایه گذارها به ایران بیایند؟

در تمام سال های گذشته هر رئیس جمهوری در ایران روی کار آمده سعی کرده که توجه ایرانیان خارج از کشور را جلب کند و با دادن وعده امنیت و حمایت، آنها را به بازگشت به ایران و فعالیت علمی و اقتصادی مجاب کند از حضور پرشور احمدی نژاد در جمع ایرانیان آمریکا گرفته تا وعده های پرشمار روحانی برای ایرانی های ثروتمند و تحصیل کرده خارج نشین

حالا هم ابراهیم رئیسی در جریان سفر به تاجیکستان در جلسه با ایرانیان مقیم این کشور وعده داده که امنیت سرمایه گذاری آنها در ایران تضمین می شود و تاکید کرده که امنیت سرمایه گذاری در گروی امنیت سرمایه و سرمایه گذار است و هردوی اینها در دولت سیزدهم تضمین شده هستند اما میزان ثروت ایرانی های خارج از ایران چقدر است که هر رئیس جمهوری سعی می کند بخشی از این ثروت را به داخل ایران بکشاند؟

براساس تحقیقات مقدماتی به عمل آمده ازسوی دپارتمان اقتصادی سازمان ملل، ثروت ایرانیان مقیم خارج در سال ۱۳۸۶ حدود ۱۳۰۰ میلیارد دلار و ثروت ایرانیان مقیم آمریکا به‌تنهایی بالغ بر ۹۰۰ میلیارد دلار بوده است. این برآورد در سال ۱۳۹۴ به حدود ۳ تا ۴ هزار میلیارد دلار افزایش یافته که ۱۰ برابر تولید ناخالص داخلی ایران و نزدیک به ۴ برابر کل درآمدهای نفتی ایران در طول ۱۰۰ سال گذشته است. تخمین زده می‌شود در آمریکا ثروتی که توسط ایرانیان خارج از کشور مدیریت می‌شود، بیش از دوهزار میلیارد دلار است. فقط در سال ۱۳۹۰ ایرانیان ساکن آمریکا حدود ۴۰۰ میلیارد دلار در خارج از ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند که تقریبا معادل تولید ناخالص داخلی ایران است. ثروت ایرانی های مقیم کانادا هم حدود ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می شود. برای اینکه اهمیت این اعداد بیشتر برایتان روشن شود بد نیست بدانید که در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله (۱۴۰۴‌–‌۱۳۸۴) پیش‌بینی شده بود که ایران با رشد اقتصادی سالانه ۸‌درصد، در سال ۱۴۰۴به جایگاه اقتصادی برتر در منطقه خاورمیانه دست خواهد یافت. همچنین در این گزارش برآورد شده بود که برای تحقق رشد ۸‌درصد در برنامه چهارم توسعه به ۱۲۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. بنابراین طبیعی به نظر می رسد که دولت ها تمام تلاششان را برای جذب سرمایه گذاری به هر نحو به کار ببندند اما آیا این کار با اصرار و وعده شدنی است؟

برای جواب دادن به این سوال بد نیست به وضعیت کلی سرمایه گذاری در ایران نگاه کنیم و ببینیم که تشکیل سرمایه ثابت در سال ۹۹، به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۰ به ۱۰۰.۱ هزار میلیارد تومن رسیده که در قیاس با سال ۹۰ در حدود ۴۰ درصد کمتر است. از طرفی در سال های ۹۸ و ۹۹، استهلاک سرمایه از تشکیل سرمایه بزرگتر شده و خالص سرمایه گذاری منفی شده است و همچنین نسبت تشکیل سرمایه به تولید ناخالص داخلی هم در سال ۹۹ به کمتر از ۱۶ درصد رسیده. اینکه موانع سرمایه گذاری در ایران چه مواردی هستند بحث مفصل دیگری است اما همین عددها نشان می دهند که لبخند زدن در جمع ایرانی های خارج نشین و دادن وعده های دلچسب به آنها راه به جایی نخواهد برد.