بدهی دولت به بانک‌مرکزی یکی از اجزاء مهم اثرگذار در پایه پولی است. 

هر چه بدهی دولت به بانک‌مرکزی بیشتر باشد، پول بیشتری خلق شده است.

خرید مکرر اوراق دولت توسط بانک‌مرکزی ، یکی از راههایی است که دولت ها برای کنترل نرخ تورم از آن استفاده می کنند.

بانک‌مرکزی در راستای کنترل تورم ،سیاست‌گذاری می کند اما هنوز در چند وچون  اجرای عملیات بازارباز مانده است.

هر یک درصد، کاهش یا افزایش نرخ سود بر این عملیات و تغییر پایه پولی موثر است.

به نظر می رسد ،هنوز برآوردی از این وجود ندارد که پایه پولی برای کنترل نرخ تورم به چقدر تغییر نیاز دارد.

با آنکه بانک ها در بالای هرم ، ذخایر فراوان دارند و با نرخ ۱۲ درصد به همدیگر تسهیلات می دهند اما مردم و فعالان اقتصادی در پایین هرم، اگر به وام دسترسی پیدا کنند ، نرخ سود بالایی ، حتی تا ۲۴درصد باید بپردازند.

در این شرایط که کشورهای پیشرفته از عملیات نوین بانکداری در خریدوفروش اوراق استفاده می کنند تا بتوانند نرخ سود و تورم را مدیریت کنند اما کارشناسان،معتقدند که استفاده از سازوکارهای مدرن بانکی در ایران قابل اجرا نیست؛ زیرا هنوز در اجرای عملیات بازار باز مانده ایم. فدرال رزرو ، اوراق شرکتی را می خرد و حساب شرکت در بانک را شارژ می کند ،آن وقت بانک‌مرکزی ایران هنوز از روش خرید و فروش مکرر اوراق از دولت استفاده می کند.