به گزارش اکوایران، در شرایطی که عمده کشورهای غربی بازی های المپیک زمستانی پکن را تحریم دیپلماتیک کرده اند، به نظر می رسد سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به پکن برای حضور در افتتاحیه این بازی ها و دیدار با شی جن پینگ، رئیس جمهور چین -که نزدیک به دوسال است که با هیچ مقام خارجی دیدار نداشته- حائز پیام روشنی است. این دیدار در شرایطی اتفاق افتاد که دو کشور -بالاخص بر سر بحران های اوکراین و تایوان- وارد تنش بی سابقه ای با غرب از زمان پایان جنگ سرد شده اند. 

به همین بهانه، وینسنت نی و اندرو راث با انتشار یادداشتی در روزنامه گاردین با عنوان «دیدار شی و پوتین: روسیه در آستانه «جنگ سرد جدید» به چین نزدیک می شود» با بررسی جوانب حاکم بر این دیدار در آستانه پنجاهمین سال دیدار تاریخی رهبران آمریکا و چین در بحبوحه جنگ سرد، استدلال کرده اند این مسئله حاکی از تغییر در ژئوپلیتیک نظم جهانی پس از جنگ سرد است.

در آرزوی تغییر نظم جهانی

هنگامی که همین جمعه رهبران چین و روسیه اندکی پیش از آغاز مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک زمستانی، در پکن با یکدیگر ملاقات کردند، تحلیلگران به دنبال پاسخ این پرسش هستند که این شبه اتحاد قرن بیست و یکمی چگونه نظم جهانی سالهای پس از جنگ سرد را مجددا تغییر می دهند.

101982654_503c4ab4-30a8-4225-83ac-d4f6e9cebced

پنجاه سال پیش در این ماه [دقیقا در 21 فوریه 1972]، زمانی که طی یک رویداد تاریخی ریچارد نیکسون و مائو تسه تونگ با یکدیگر دست دادند، هندسه جنگ سرد تغییر یافت. مورخان از این دیدار با عنوان «هفته ای که جهان را تغییر داد» یاد می کنند. دیداری که به زودی روی حرکت بعدی واشنگتن به سمت تنش زدایی با مسکو تأثیر گذاشت.

نگرانیهای مشترک

با این حال، با گذشت نیم سده از آن رخداد، صحبت از جنگ سرد دیگری -این بار بین ایالات متحده و چین- نقل محافل است و در عوض مسکو و پکن به هم نزدیک‌تر شده‌اند. در بحبوحه بحران در حالِ برآمدنِ اوکراین، پکن هفته گذشته علناً بر «نگرانی‌های امنیتی» مسکو در مورد ناتو صحه گذاشت. روز پنج‌شنبه، این کشور بیانیه‌ای منتشر کرد که اعلام می کرد وزرای خارجه روسیه و روسیه مواضع خود را پیرامون نگرانیهای مشترکشان در مورد مسائل منطقه‌ای از جمله در اوکراین، افغانستان و شبه جزیره کره هماهنگ کرده‌اند.

photo_2022-02-04_16-24-10

به گفته دیوید شولمن، مدیر ارشد مرکز جهانی چین در شورای آتلانتیک: «این سی و هشتمین دیدار میان ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ از سال 2013 است که به دلیل چالش‌های سیاست خارجی که هر دو رهبر در حال حاضر با آن مواجهند، بسیار مهم است». به اعتقاد او: «پوتین بابت حمایت چین از موضع روسیه در مورد اوکراین که نشان می دهد کرملین در سطح بین المللی منزوی نیست، قدردانی می کند. برای چین، سفر پوتین نمایش مهمی از حمایت در زمانی است که ایالات متحده، بریتانیا و سایر کشورها در حال تحریم دیپلماتیک المپیک هستند.»

فصل جدیدی در روابط دوجانبه

این دیدار، اولین دیدار حضوری شی با یک رهبر خارجی در طول نزدیک به دو سال اخیر بود. ماشین تبلیغاتی چین به پوشش کامل این رویداد پرداخت. اوایل هفته گذشته، خبرگزاری دولتی شین هوا در مقاله ای طولانی از دوستی بین دو کشور تمجید کرد: دیدار رهبران چین و روسیه در حاشیه بازی‌های المپیک زمستانی فصل جدیدی را در روابط دوجانبه باز می‌کند».

5

نشست شی و پوتین در واشنگتن زیر ذره بین سایر پایتخت های بزرگ غربی قرار دارد. به گفته تحلیلگران، به طور ناگزیری این دیدار تحت الشعاع بحران بزرگ اوکراین قرار داشت. در سال 2014، پوتین زمانی که با انتقاد شدید غرب در مورد الحاق کریمه مواجه شد، به شی جینپینگ روی آورد تا به دنبال جایگزینی بگردد. پکن با امضای قرارداد 30 ساله گازی 400 میلیارد دلاری حمایت خود را از او نشان داد.

بهتر است همین امروز با چینی ها معامله کنیم!

همزمان با آغاز بحران اوکراین، روسیه بار دیگر با فشارهای بین المللی مواجه شده و در پیِ بن بست در روابطش با غرب، به دنبال متحدان خارجی است. به گفته الکساندر گابویف، مدیر بخش روسیه در برنامه آسیا-اقیانوسیه در مرکز کارنگی مسکو: «در شرایط فعلی، روسیه بیشتر به چین نیاز دارد تا بالعکس». گابویف در تشریح حال و هوای مسکو گفت: «چین بسیار عمل گرا است و اهرم های زیادی دارد... موقعیت چانه زنی چین روز به روز تقویت می شود، بنابراین روسها معتقدند بهتر است به جای فردا همین امروز با چین قرارداد امضا کنیم».

photo_2022-02-04_16-19-48

پوتین به همبن منظور با شی دیدار کرده است. قرار است طی این سفر نادر خارجی کرملین مجموعه ای متشکل از 15 قرارداد و توافقنامه را با رهبری چین امضا کند، و اقدام به انتشار بیانیه مشترکی کنند که «منعکس کننده دیدگاه های مشترک روسیه و چین در مورد مسائل کلیدی جهانی، از جمله مسائل امنیتی» است. .

در ستیز با «مادر همه تحریمها»

به همین دلیل است که به نظر می رسد کرملین به دنبال حمایت رسمی چین در درگیری خود با کشورهای ناتو است. به گفته یوری اوشاکوف، دستیار کرملین: «پکن از خواسته های روسیه در مورد تضمین های امنیتی حمایت می کند، چین نیز این موضع را دارد که امنیت یک کشور را نمی توان با آسیب رساندن به امنیت کشور دیگر تضمین کرد. آنها خواستار ایجاد مکانیسم های کارآمد برای تضمین امنیت در اروپا از طریق مذاکرات هستند».

4

پوتین در مقاله ای که در خبرگزاری دولتی چین، شین هوا منتشر شد، همچنین به تلاش های مشترک برای گسترش مبادلات تجاری از طریق ارزهای ملی و ایجاد «مکانیسم هایی برای جبران تأثیر منفی تحریم های یکجانبه» اشاره کرد. این در حالی است که قانونگذاران آمریکایی تهدید کرده اند در صورت تهاجم جدید روسیه به اوکراین، «مادر همه تحریم ها» را اعمال خواهند کرد. در این سفر برخی از مقامات ارشد دیپلماتیک و انرژی، از جمله وزیران امور خارجه و انرژی و ایگور سچین، مدیر اجرایی روسنفت، پوتین را همراهی کرده اند. این نشان می‌دهد که همکاری اقتصادی و انرژی احتمالاً محور مذاکرات دو طرف بوده است.

بهترین سطح روابط در طول تاریخ

به گفته اوشاکوف دو طرف همچنین در مورد طرح خط لوله «قدرت سیبری 2« که به روسیه اجازه می‌دهد  جریان انتقال گاز را از خط لوله بحث برانگیز نورد استریم  ۲ -که به اروپا می رود- تغییر جهت داده و به جای آن در بازار چین به فروش برساند، با یکدیگر گفتگو خواهند کرد. با این حال، حتی اگر دو طرف به توافق برسند، ساخت این خط لوله سال‌ها به طول خواهد انجامید.

6

ماه گذشته، پکن اعلام کرد که تجارت دوجانبه چین و روسیه در سال گذشته به حدود 147 میلیارد دلار رسیده، که بیش از دو برابر رقم 68 میلیارد دلاری در سال 2015 پس از تحریم های غرب است. ضمن آنکه هفته گذشته، در آخرین اقدامی که در بحبوحه فشارهای غرب نشان از روابط نزدیک‌تر داشت، دیپلمات‌های ارشد هر دو کشور توافق کردند که هماهنگی‌ها را در امور آسیایی افزایش دهند.

شی و پوتین هر دو دوباره تاکید کردند روابط آنها در بهترین سطح در طول تاریخ است و دو کشور همچنان به تعمیق روابط استراتژیک و اقتصادی ادامه می دهند. در واقع این دیدار حاوی این پیام بود که هیچ تلاشی به رهبری ایالات متحده نتوانسته باعث منحرف شدن نقش رهبری آن دو کشور در سطح بین المللی شود.

پروفسور شریل کراس، مدیر مرکز کوزمتسکی در دانشگاه سنت ادوارد در آستین تگزاس، با این موضوع موافق است. به عقیده او: «دو رهبر بر روابط دوجانبه امنیتی و اقتصادی رو به رشد خود و دیدگاه‌های مشترک در مورد طیفی از مسائل امنیتی جهانی که چالشی برای نفوذ جهانی آمریکا و نظم بین‌المللی لیبرال است، تأکید دارند». به باور کراس مسکو و پکن تفرقه بین کشورهای دموکراتیک و اتحاد امنیتی فراآتلانتیک در پاسخ به درگیری اوکراین سود خواهند برد. او گفت: «ایالات متحده و متحدانش باید به این فکر کنند که چگونه از نزدیک‌تر کردن این دو قدرت بزرگ اجتناب کنند و راه‌هایی برای مدیریت چالش‌های همزمان روسیه و چین در مناطق مختلف (اروپا و آسیا) داشته باشند».

به سوی یک جهان دو قطبی

با این حال، شی یینهونگ، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن، اهمیت نشست آتی را کم اهمیت جلوه می دهد. به گفته او: «چین مواضعش را درباره رویدادهای اخیر اظهار کرده و با ملاحظاتی اساسی جانب روسیه را گرفته است. به عنوان مثال، چین هرگز متعهد به دخالت نظامی در صورت وقوع جنگ نشده و به همین ترتیب، علیرغم حمایت قبلی پوتین از موضع پکن در مورد تایوان، او هرگز متعهد نشد که در صورت درگیری بزرگ [بین چین و ایالات متحده] به صورت نظامی وارد این درگیر شود».

2

از نگاه شی: «نوع مقامات خارجی که این هفته به پکن آمدند، در عوض، بیشتر گویای وضعیت فعلی جهان در آستانه پنجاهمین سالگرد سفر نیکسون به پکن هستند. این رهبران از پوتین گرفته تا عبدالفتح السیسی، رئیس جمهور مصر، تا قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان را در بر می گیرد. از کسانی که بازی‌های زمستانی را به‌طور دیپلماتیک تحریم کردند و کسانی که به پکن آمدند، می‌توانیم نشانه‌هایی ببینیم که جهان واقعاً به سمت دوقطبی شدن پیش می‌رود».