اختلاف بزرگ آمریکا و اروپا بر سر بحران اوکراین

به گزارش اکوایران، در حالی که تنش ها میان غرب و روسیه بر سر بحران اوکراین روز به روز شدت می یابد، این سئوال کلیدی همچنان وجود دارد که طرح و نقشه ولادیمیر پوتین چیست و آیا اساسا روسیه قصد حمله به اوکراین را دارد یا نه. ایوان کراستف، عضو دائمی موسسه علوم انسانی در وین و تحلیلگر به نام سیاست بین‌الملل با انتشار یادداشتی در روزنامه نیویورک تایمز با عنوان «اروپا فکر می کند برنامه پوتین چیزی حتی بدتر از جنگ است» به اختلاف دیدگاه میان مقامات اروپایی و آمریکایی در این باب پرداخته است.

جدی یا فاجعه بار؟

در هفته های پایانی جنگ جهانی اول، یک ژنرال آلمانی تلگرافی را به متحدان اتریشی خود فرستاد که وضعیت را خلاصه می کرد. او نوشته بود: «جدی بود، اما نه فاجعه آمیز». پاسخ که از طرف مقابل به او رسید چنین بود: «در اینجا وضعیت فاجعه بار است، اما جدی نیست».

شاید شوخی به نظر برسد. اما این به طور خلاصه، بیانگر اختلاف نظر بین آمریکا و اروپا در مورد وضعیت در اوکراین است. برای ایالات متحده و جو بایدن، که روز چهارشنبه به طور رسمی اعزام نیروهای آمریکایی را به اروپای شرقی اعلام کرد، تهاجم روسیه به رهبری رییس جمهور ولادیمیر پوتین «احتمال متفاوت» است. اما برای اروپا، نه چندان زیاد. سخنان یک دیپلمات ارشد آلمانی، واگرایی در این مسئله را چنین خلاصه کرد: ایالات متحده  فکر می کند پوتین یک جنگ تمام عیار را به راه خواهد انداخت.اروپایی ها فکر می کنند او دارد بلوف می زند.

البته شاید هم احتمال آن وجود داشته باشد. با این حال تصور یک جنگ تمام عیار برای عموم مردم اروپای غربی و هجوم بیگانگان غیر قابل تصور است. دهه ها زندگی در صلح در اروپای غربی، همراه با وابستگی عمیق قاره به نفت و گاز روسیه، مقامات را به این تصور رسانده که حرکات تهاجمی روسیه را بیشتر یک خدعه بدانند.

با این حال تمایل اروپا به پذیرش روسیه این مسئله را روشن نمی دهد که چرا مقامات اوکراین، پس از زنگ هشدار اولیه، چنین مواضعی را تکرار کردند. رئیس جمهور اوکراین، ولادیمیر زلنسکی، هفته گذشته، تهدید فوری جنگ را رد کرد و اظهار داشت که وضعیت «خطرناک، اما مبهم» است. برای کشوری که در مرزهایش 130،000 نیروی روسی مستقر شده اند، این ارزیابی قابل توجه است. چه چیزی در پشت آن قرار دارد؟

جنگ بازی کرملین نیست

پاسخ شگفت آور و حتی پارادوکسیکال است. اروپایی ها و اوکراینی ها نسبت به حمله گسترده روسیه به اوکراین شک و تردید دارند نه به این دلیل که آنها در مقایسه با همتایان آمریکایی خود نسبت به پوتین خوش بین تر هستند. برعکس، این به این دلیل است که آنها او را مخرب تر از همتایانش می بینند. از نظر آنها جنگ بازی کرملین نیست. در عوض، این رفتارها مجموعه گسترده ای از تاکتیک های طراحی شده برای بی ثبات کردن غرب است. برای اروپا، تهدید به جنگ می تواند بیشتر از خود جنگ خود مخرب باشد.

آمریکا و اروپا در مورد آن چیزی که پوتین می خواهد دچار اختلاف اساسی نیستند. برای فهم انگیزه های پوتین یک مسئله واضح وجود دارد: کرملین از دهه 1990 به دنبال یک وقفه نمادین است تا نظم پسا جنگ سرد را در هم کوبد. این امر از طریق معماری امنیتی اروپایی جدید شکل می گیرد که در آن غرب حوزه نفوذ روسیه را در فضای پس از شوروی به رسمیت می شناسد و جهانی بودن ارزش های غربی را رد می کند. در این پروژه، به جای بازسازی اتحاد جماهیر شوروی، پوتین «روسیه تاریخی» را مورد توجه خود قرار داده است.

در واشنگتن و بروکسل، این پیام دریافت شده است. یک توافق کلی در هر دو طرف اقیانوس اطلس وجود دارد که کرملین به سادگی دست از این نقشه بر نمی دارد. اما در حالی که آمریکایی ها معتقدند که پوتین نیاز به راه انداختن یک جنگ گرم در اوکراین دارد تا جاه طلبی های بزرگ خود را تحقق بخشد، اروپایی ها و احتمالا اوکراینی ها بر این باورند که یک استراتژی ترکیبی -شامل حضور نظامی در مرز، استفاده از ابزار انرژی و حملات سایبری- بیشتر به اهداف او خدمت خواهد کرد.

به آلمان نگاه کنید

برخی استدلال می کنند  تهاجم روسیه به اوکراین می تواند به شیوه ای معکوس نظم کنونی اروپا را نجات دهد. ناتو چاره‌ای جز پاسخ قاطعانه، اعمال تحریم‌های سخت و اقدام با وحدت قاطع نخواهد داشت. با تشدید درگیری، آقای پوتین می تواند مخالفان خود را منسجم کند. در مقابل، عقب‌نشینی می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد: سیاست فشار حداکثری، بدون تهاجم، ممکن است در نهایت ناتو را تجزیه و فلج کند.

برای درک اینکه چگونه ممکن است بازی ادامه پیدا کند، فقط باید به آلمان نگاه کنیم. قبل از بحران، آلمان نزدیک ترین متحد آمریکا در اروپا بود، رابطه ویژه ای با مسکو داشت و مهمترین شریک کشورهای اروپا شرقی و مرکزی بود. امروزه، برخی در واشنگتن تمایل این کشور به مقابله با روسیه را زیر سئوال برده اند، رابطه برلین با مسکو به شدت بدتر می شود و بسیاری در اروپای شرقی به واسطه بی میلی ظاهری آلمان در حمایت از آنها آشفته شده اند. مشکلات آلمان حاکی از آن است که اگر پوتین به این بازی خطرناک خود، بدون اینکه اطمینان از تهاجم واقعی حاصل شود، ادامه دهد، چه چیزی پیش خواهد آمد.

تاب آوری به جای قدرت نرم

نمی توان گفت آلمان به شدت تغییر کرده است - اما جهانی که در آن عمل می کند در حال تغییر است. (به تعبیر بوگدان پانچفسکی، خبرنگار آلمان وال استریت ژورنال، نباید انتظار داشت کشور همچون یک قطاری باشد که وقتی ایستگاه راه آهن آتش گرفته باشد همچنان در آن متوقف بماند. امروز، قدرت ژئوپلیتیکی نه با میزان قدرت اقتصادی که می توانید در اختیار داشته باشید، بلکه با میزان رنجی که می توانید تحمل کنید تعیین می شود.  دشمن شما، برخلاف دوران جنگ سرد، کسی نیست که پشت پرده آهنین قرار دارد، بلکه کسی است که با او تجارت می کنید، از او گاز می خرید و کالاهای با فناوری پیشرفته را به او صادر می کنید. قدرت نرم جای خود را به تاب آوری داده است.

این یک مشکل برای اروپا است. اگر موفقیت پوتین با توانایی جوامع غربی در مقابله با فشار قیمت های بالای انرژی، اطلاعات نادرست و بی ثباتی سیاسی در یک دوره طولانی مشخص شود، پس او دلیل خوبی برای امیدوار بودن دارد. آن طور که از اوضاع پیداست، اروپا به طور مشخص برای این چالش‌ها آماده نیست. رفع آن، از طریق سرمایه گذاری در قابلیت های نظامی، تنوع انرژی و ایجاد انسجام اجتماعی، باید محل تمرکز قاره باشد.

 اروپایی‌ها حق دارند که معتقدباشند حمله روسیه به اوکراین اجتناب‌ناپذیر نیست - و حتی ممکن است درست باشد که محتمل‌ترین سناریو نیست. اما نمی‌توانیم خودمان را فریب دهیم، اروپا باید آزمون تاب‌آوری را زا سر بگذراند. ضرب المثل روسی می گوید: »اگر خرس را به رقص دعوت کنید، این شما نیستید که تصمیم می گیرید که رقص تمام شود. این خرس است که تصمیم می گیرد».