اما آنچه در علم اقتصاد اهمیت دارد، نرخ ارز با توجه به «اثر تغییرات قیمت‌ها و تورم در ایران و کشورهای خارجی (اینجا آمریکا)» است که به آن نرخ حقیقی ارز (Real Exchange Rate) می‌گویند.

جنگ جهانی دوم مهمترین عامل موثر بر سر نرخ ارز انتهای دوره رضاخانی و ابتدای پهلوی دوم بوده است.

سپس تحریم نفتی دولت محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت که باعث کاهش عرضه ارز نفتی خارجی و افزایش قیمت اسمی و حقیقی ارز شد.

در ادامه با سقوط دولت مصدق و رشد تولید نفت با قرارداد کنسرسیوم از دهه ۱۳۴۰ کاهش نرخ ارز حقیقی را شاهد هستیم.

با جهش قیمت جهانی نفت از سال ۱۳۵۲ این وضعیت تا سال ۱۳۵۵ هم تداوم می‌یابد تا دلار به قیمت ۴۵۰۰ تومان به قیمت امروز، به کمترین مقدار در دهه‌های اخیر برسد.

پس از انقلاب اسلامی، با اعتصاب شرکت نفت و تصمیم برای کم کردن صادرات نفت درآمدهای نفتی آب می‌روند تا قیمت واقعی ارز بیشتر شود.

دوره مهم افزایش تدریجی قیمت نفت در دهه ۸۰ و کاهش صادرات به دلیل تداوم تحریم‌های هسته‌ای و کم شدن درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی از سال ۹۰ ما را به امروز می‌رساند.