اتحاد نفتی خطرناک برای آمریکا

به گزارش اکوایران، بهای نفت خام در روز پنجشنبه با افزایش روبرو شد. رویترز می‌نویسد که این افزایش به دلیل انتظار معامله‌گران از تصمیم اوپک پلاس در نشست امروز است. بهای نفت خام برنت با 1.8 درصد افزایش به 70 دلار و 11 سنت رسید و دبلیو تی آی نیز با 1.6 درصد رشد با 66.70 دلار به ازای هر بشکه معامله شد. تصمیم امروز اوپک پلاس با توجه به وضعیت بازار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. در همین زمینه سی ان ان در گزارشی تلاش کرده است از خطر همکاری اوپک و روسیه برای تولیدکنندگان نفت خام امریکا و وابسته شدن این کشور به نفت خام دیگر کشورها بنویسد.

یک سال قبل از همه‌گیری کرونا، ایالات متحده امریکا برای نخستین بار از سال 1952 به صادرکننده خالص نفت خام تبدیل شد. این مسئله پیامی قوی به بقیه جهان فرستاد: این کشور دیگر زیر دین تولیدکنندگان خارجی نفت خام نیست.

اما با اوج‌گیری تقاضا به دنبال محو شدن تاثیرات همه‌گیری، دیگر اوضاع آن طور به نظر نمی‌رسد.

اوپک پلاس، گروهی که متشکل از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام و متحدانی مثل اوپک است، بار دیگر عضلاتش را تقویت می‌کند. امتناع این گروه از تن دادن به درخواست جو بایدن برای افزایش تولید که می‌توانست منجر به کاهش فشار روی قیمت بنزین شود، تصمیم غیرمنتظرانه‌ی ایالات متحده و دیگر ملل مصرف‌کننده انرژی در هفته‌ی گذشته را به دنبال داشت. آن‌ها تصمیم گرفتند که ذخایر استراتژیک نفت خام خود را آزاد کنند.

حتی با وجود اینکه دوره گذار انرژی سرعت می‌گیرد، این داستان قدرت بازار گروه اوپک پلاس را به نمایش می‌گذارد. اگر کشورها به اهداف کربن صفر خود دست پیدا کنند، تقاضا برای نفت خام می‌تواند به نقطه اوج خود برسد، اما تولیدکنندگان اوپک و روسیه سریعا متذکر می‌شوند که قرار نیست نفت خام کلا کنار برود.

بر اساس تعهدات اقلیمی که اواخر اکتبر تهیه شد، داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که جهان همچنان تا سال 2050 به روزانه 75 میلیون بشکه نفت خام احتیاج دارد.

ریچارد برنز رئیس بخش ژئوپلتیک شرکت مشاوره انرژی اسپکت می‌گوید: «به طور قطع این دوره ایست که اوپک و شکل گسترده‌تر آن اوپک پلاس در حال فهمیدن این است که تاثیر زیادی روی بازارهای نفت دارد.»

وقتی پای داینامیک بازار نفت در میان باشد، پیش‌بینی آینده کار سختی است. رویدادهای سیاسی یا آب و هوایی می‌توانند مانند ماشه‌ای هم برای جهش و هم سقوط شدید عمل کنند. به ویژه در شرایطی که دانشمندان در رقابت ارزیابی سویه‌ی اومیکرون هستند همه‌گیری نااطمینانی را تشدید کرده است. سقوط بیش از 20 درصدی قیمت‌های نفت خام در چند روز اخیر را شاهد باشید که قیمت آتی نفت خام امریکا را به سطوحی برده که آخرین بار در آگوست دیده شده بود.

اومیکرون می‌تواند باعث این شده که  اوپک و روسیه احساس خطر کرده و در موضع تدافعی قرار بگیرند. تحلیلگران بر این باور هستند از آن‌جایی که تولیدکنندگان امریکایی دوباره روی پایشان می‌ایستند، که حرکت‌های جلو و عقب آن‌ها ممکن است به سال بعد نیز کشیده شود. اما در طول زمان قدرت آن‌ها می‌تواند افزایش پیدا کند. یکی از دلایل این است که بحران‌های اقلیمی دیگران را چه به دلیل فشار از سوی حامیان مالی یا انتظار از کاهش در تقاضا به کاهش تولید وا می‌دارد.

الن والد نویسنده‌ی کتاب «شرکت سعودی» می‌گوید: «تنها تولیدکنندگانی که آن‌قدری که برای تولید با ثبات دراز مدت لازم است سرمایه‌گذاری کرده‎‌اند آرامکو سعودی و ادنوک هستند.» این تعادل را به سمت اوپک سنگین می‌کند.

لحظه‌ی اوپک

اوپک پلاس در روز پنجشنبه که قرار است آخرین سیاست‌گذاری‌اش را اعلام کند، فرصتی برای قدرت‌نمایی دارد.

پیشتر گزارش شده بود که این گروه برنامه‌ی افزایش تولید ماه ژانویه را در واکنش به تصمیم امریکا برای آزادسازی ذخایر نصف خواهد کرد.  

با وارد شدن فاکتور سویه جدید کرونا به این معادله، احتمال این تصمیم قوت می‌گیرد. بعد از واژگونی 16 درصدی در ماه نوامبر، آتی برنت در حوالی 71 دلار در هر بشکه معامله می‌شود. حتی برخی شنیده‌ها از این حکایت دارد که ممکن است برای جلوگیری از مازاد عرضه تصادفی و از دست رفتن قیمت‌ها، گزینه‌ی کاهش تولید هم روی میز است.  

وزیر نفت عراق به خبرگزاری داخلی این کشور گفته است که انتظار دارد اوپک برنامه افزایش ماهانه 400 هزار بشکه در روز را برای ماه پیش رو دنبال کند. خلاصه بگوییم، در شرایط نااطمینانی شفاف نیست که گروه چه خواهد کرد.

برنز می‌گوید: «نشست روز پنجشنبه بیش از حد تحت‌الشعاع بازار نفت قرار گرفته است. فکر می‌کنم اطلاعات چندانی در دست نداشته باشند. احتمالا در آخر بین دو گزینه که افزیش برنامه‌ریزی شده‌ی ژانویه را متوقف کرده یا تولید را کاهش دهند انتخاب خواهند کرد.»

تصمیم سوی عربستان سعودی، روسیه و دیگران به طور اخص قابل توجه است چرا که تولید نفت خام در امریکا هنوز به سطوح قبل از همه‌گیری نرسیده است.

دهه‌ی قبل اغلب اوقات وقتی قیمت‌های نفت رشد می‌کردند، تولیدکنندگان امریکایی با عجله تولید را بالا می‌بردند. آن‌ها با بدهی هر چقدر که امکان داشت تولید می‌کردند. این بار شاهد چنین اتفاقی نیستیم. اولویت شرکت‌ها بازگرداندن پول به سهامدارن و حواسش به درآمد و سودش باشد.

آنیش کاپیدا رئیس بخش انرژی پالیسی ادویزورز می‌گوید: «سرمایه‌ای که سه، چهار یا پنج سال پیش برای بزرگ شدن و حفاری و رشد وجود داشت دیگر در دسترس نیست.»

این اتفاق به اوپک اهرم بزرگ‌تری در مقابل قیمت‌ها می‌دهد. آن‌ها نیاز به ارتفاع‌گیری دارند اما نه آن‌قدر که تولیدکنندگان امریکایی بار دیگر حس کنند انتخابی جز افزایش تولید ندارند.

اوپک تنها بر عرضه و تقاضا کنترل دارد. اگر سویه اومیکرون واقعا فعالیت‌های اقتصادی را خدشه‌دار کند، قیمت‌ها فارغ از اینکه اوپک چه بکند سقوط خواهند کرد. تاثیر کامل بیانیه‌ی ایالات متحده، چین، ژاپن، هند، کره جنوبی و انگلستان برای وارد کردن میلیون‌ها بشکه نفت خام به بازار نیز هنوز باید دیده شود. همچنین برخی تحلیلگران بر این باور هستند که در حالی که کشورهای اوپک مقدار زیادی نفت روی زمین دارند، منابع کافی برای استخراج سریع آن را در دست ندارند.

اما هنوز تا زمانی که تولید نفت خام امریکا بهبود پیدا کند، سیاست‌های اوپک یک نیروی حیاتی پیشران بازار باقی می‌ماند. و در حال حاضر به نظر می‌رسد گروه یک خطای ناشی از احتیاط را به مخاطره انداختن کشورهای عضو وابسته به درآمدهای نفتی در حالتی که مجبور شدند نفت را در یک وضعیت اشباع به فروش برسانند ترجیح می‌دهد.

انتظار می‌رود که تولید نفت خام امریکا در سال بعد بازیابی شود. اما این تاخیر غیرمعمول این پرسش را به وجود میاورد که آیا تغییر عمیق‌تر و ماندگارتری در بازی رخ داده است؟

 نیکوس تافوس کارشناس انرژی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «اگر به گذشته نگاه کنید، 80 درصد تولید نفت خام در دهه 2010 از ایالات متحده ناشی شده بود. اگر آن ماشین از کار افتاده است و دیگر قرار نیست نفت خام زیادی از ایالات متحده داشته باشیم، درک کلی از شکل بازار نفت خام در دهه پیش رو تغییر خواهد کرد.»

فشار روی شرکت‌های بزرگ نفت و گاز اروپایی و امریکایی برای بازنگری در استراتژی‌هایشان بر اساس بحران‌های اقلیمی تاثیر خود را گذاشته است. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارشی که ابتدای امسال منتشر شد متوجه شد که مجموع هزینه‌های نفت و گاز کمپانی‌های بزرگ نفت و گاز در سال 2021 ثابت بوده است. سهم کل این صنعت روی استخراج و تولید اکنون 25 درصد است. همین رقم در میانه دهه قبلی معادل 40 درصد بود.»

در همین حال بازیگرانی چون عربستان سعودی در حال افزایش ظرفیت تولید هستند و یک چشمشان هم دنبال این است که هیچ تقاضایی در بازار از زیر دستشان در نرود.  

والد با اشاره به طیف وسیعی از محصولات که از نفت خام به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند می‌گوید: «آن‌ها همچنان تقاضای بزرگی در کشورهای در حال توسعه و همچنین تقاضای بزرگی برای فرآورده‌های نفتی می‌بینند»

او ادامه می‌دهد: «کاهش سرمایه‌گذاری بیرون از اوپک، در کنار دیسیپلین‌های جدید مالی که بر تولیدکنندگان گوچک‌تر شیل حکمفرما شده است ممکن است تبعات طولانی‌مدتی داشته باشد.

داده‌های IEA نشان می‌دهد که سهم اوپک و روسیه از نفت خام از 47 درصد در سال 2020 ممکن است به 49 درصد در سال 2030 برسد. این در حالتی است که این کشورها به تعهدات اقلیمی خود به طور کامل پایبند باشد. تا سال 2050 اوپک و روسیه عرضه کننده‌ی 58 درصد نفت تولیدی هستند.

والد می‌گوید: «ممکن است تغییراتی اتفاق بیافتد اما کمبود سرمایه‌گذاری به مقداری است که بازگشت زمان‌بر است. این موضوع اوپک و عربستان سعودی را در موقعیت خوبی قرار داده است.»

اما مانند همیشه قدرت گروه متکی به سیاست است. خیلی چیزها می‌تواند متکی به این باشد که اعضای گروه چقدر می‌توانند به کنار آمدن و حفظ یک بازی منسجم ادامه دهند. اختلاف بین عربستان سعودی و روسیه در مارچ 2020 باعث فروپاشی قیمت‌ها شد.

برنز می‌گوید: «اوپک پلاس نیاز دارد که جمعی رفتار کند. هر گونه اختلاف یا جدایی می‌تواند توانای گروه برای عمل و ماندگاری بر تصمیم را تضعیف کند.