ساده‌لوحی ترامپ پای کره‌شمالی را به خاورمیانه باز می‌کند؟

به گزارش اکوایران، مذاکرات برجام در حالی به مرحله نهایی رسیده که در ایالات متحده مخالفان برجام هم‌چنان بر طبل مخالفت با مذاکرات کوبیده و هشدار می‌دهند ممکن است دولت بعدی این کشور به مفاد آن متعهد نباشد. جین هارمن، نماینده اسبق جمهوری‌خواه لس‌آنجلس و رئیس سابق مرکز پژوهشی ویلسون و نویسنده کتاب «دفاع جنون آمیز: چرا شکست ما در حل مشکلات سخت امنیت ملی ما امنیت ما را کاهش می‌دهد» با انتشار یادداشتی در پایگاه تحلیلی هیل با عنوان «شبح مسابقه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه» استدلال کرده در میان گزینه‌های موجود احیای برجام کم‌هزینه‌ترین گزینه برای ایالات متحده محسوب شده و در غیر این صورت خطر یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای در آینده نزدیک منطقه خاورمیانه را تهدید می‌کند.

جهان در انتظار بایدن نیست

دولت بایدن به زودی استراتژی امنیت ملی سالانه خود را منتشر خواهد کرد. اما از قبل واضح است که جهان در انتظار ما ننشسته است. به تنش‌های روسیه و اوکراین یا آزمایش‌های موشکی کره‌شمالی فکر کنید. و به یاد بیاورید که حملات پهپادی ماه گذشته به ابوظبی منجر به کشته شدن سه نفر شد –و البته این تنها بخشی از سلسله حملات گسترده‌تر علیه این کشور بود که شامل فرودگاه دبی و مکان‌های دیدنی آن‌ کشور می‌شد. مسئولیت این حملات را نیروهای حوثی یمن بر عهده گرفتند که از حمایت ایران برخوردار و مجهز به پهپادها و موشک‌هایی هستند که می‌توانند اوضاع وحشتناک و بدتری را ایجاد کنند.

مخرب‌ترین تصمیم ترامپ

انتقادها از عملکرد ماجراجویانه و سرکشانه دولت ترامپ در حال شدت گرفتن است. اما بدون شک مخرب‌ترین اشتباه سیاست خارجی او خروج از توافق هسته‌ای 2015 با ایران (موسوم به برجام) بود که به جهت کنترل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران طراحی شده بود.

همانطور که رابرت لیتواک، محقق مرکز ویلسون بدان اشاره کرده، دولت اوباما در معرفی برجام به عنوان توافقی تحول‌آفرین اغراق کرد. اما در عمل این توافق بسیار موثر و کارآمد بود. اگر چه توافق تنها برنامه هسته‌ای ایران را مشتمل می‌شد –و برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی در سراسر خاورمیانه را در بر نمی‌گرفت-با این حال فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی را تحت نظارت دقیق آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می‌داد.

آغاز یک مسابقه تسلیحاتی

با خروج از برجام، دولت ترامپ چارچوبی را که علاوه بر اروپا توسط روسیه و چین حمایت می‌شد، کنار گذاشت و ایران را وادار کرد تا از تعهداتش عدول کند و به غنی‌سازی اورانیوم، بسیار فراتر از حد مورد توافق در برجام اقدام نماید.

در حال حاضر [ادعا می‌شود] تنها چند هفته دیگر با گریز هسته‌ای ایران و آغاز یک بحران فاصله داریم، و اگر ایران این مسیر را طی کند، جرقه یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه زده خواهد شد و احتمالا شاهد خرابکاری‌ها و حملات بیشتری از سوی اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌ای ایران خواهیم بود.

ساده‌لوحی یاران ترامپ

مطمئناً دیدگاه مقامات کلیدی در دولت سابق (و در درجه اول وزیر امور خارجه مایک پمپئو) ساده لوحانه بود که معتقد بودند حتی در صورت خروج ایالات متحده از برجام، ایران برجام را کنار نخواهد گذاشت و به مفاد آن همچنان متعهد خواهد ماند. اما از این مسئله سخت‌تر این‌که این سیاست‌ها موجب بر سر کار آمدن محافظه‌کارانی شده که رویکرد سخت‌تری در پیش گرفته‌اند و از آن زمان به بعد ایران صاحب و دانش و فن‌آوری شده که حتی با احیای توافق هم از میان رفتنی نیست.

چه باید کرد؟

خوب حالا چه باید کرد؟ دولت بایدن با انتخاب سختی روبروست. اگر به توافق بازگردد - با حمایت کشورهایی که به مذاکره با ایران کمک کردند- مطمئناً باید تحریم‌های یک‌جانبه اضافی اعمال شده توسط دولت ترامپ را لغو کند. این بدون شک انتقاد شدید جناح راست را به همراه خواهد داشت. اما عدم بازگرداندن برجام خطر چیز بدتری را به دنبال دارد: مسابقه‌ای که در آن عربستان سعودی و ترکیه و شاید دیگران، به دنبال توسعه برنامه اتمی خود و حتی شاید خرید سلاح‌های هسته‌ای باشند.

سال‌هاست که شایعاتی وجود دارد مبنی بر این‌که عربستان سعودی تسلیحات هسته‌ای از پاکستان خریداری کرده است - درست همانطور که لیبی انجام داد و متعاقباً سال‌ها پیش تسلیم و آن‌ها را واگذار کرد. در این بین شاید ترکیه هم داشته باشد. شاید هم کره شمالی نیز به دنبال برنامه ماجراجویانه‌اش در پی ِ اشاعه مواد و فناوری هسته‌ای خود در خاورمیانه باشد –امری که پذیرش آن بسیار سخت است.

بهترین گزینه

پس کم‌هزینه‌ترین گزینه چیست؟ به نظر می‌رسد ورود مجدد به توافق ایران این دغدغه را تامین می‌کند. نکته طعنه‌آمیز این است که با اجرایی شدن برجام –که توسط کنگره رد نشد- توافق در عرصه داخلی و خارجی مورد حمایت قرار گرفت. با این حال، روزی که ترامپ از توافق خارج شد، من در مقابل یک افرادی از کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان که عموما موافق تصمیم ترامپ بودند شهادت دادم که باید آن را حفظ کنیم. ضرب المثل قدیمی می‌گوید «گزینه عالی نباید تبدیل به دشمنِ گزینه خوب شود».   اکنون ما با نباید گزینه‌ای با پیامدهای فاجعه‌بار را جایگزین گزینه با هزینه کم‌تر کنیم. مسیر درست‌تر روشن است و وقتی برای از دست دادن آن نداریم.