به گزارش اکوایران، بسیاری از مسئولان کشور همچنان اصرار دارند که «مازوت‌سوزی» در تهران نداریم. مثلا دیروز یک عضو کمیسیون انرژی مجلس به ایسنا گفت که «مشکل آلودگی تهران، مازوت‌سوزی نیست و این بنزین و گازوئیل مصرفی خودروها است که ترکیبات کربن‌دار ایجاد می‌کند».

با این حال، مسئولان و مقامات رسمی حوزه‌های سلامت و محیط‌زیست، هشدارهایی با رنگ و بوی دیگری می‌دهند و نکته حائز اهمیت دیگر، افزایش بی‌سابقه حجم «دی‌اکسید گوگرد» در آلاینده‌های هوای پایتخت است؛ خبر هولناکی که توسط مقام رسمی وزارت بهداشت هم تأیید شده و عملا به ادعاها درمورد «پلمب شدن تمام بخش‌های مازوت‌سوزی در تهران» شبهه وارد می‌کند.

صبح سه‌شنبه (29 آذر)، عباس شاهسونی - رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت - با اشاره به اینکه «وضعیت هوای یک ماه از سال ۱۴۰۱ در شرایط «اضطرار» بوده، به ایسنا گفته بود: «با وجود اینکه در مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا قید شده که استفاده از سوخت‌های سنگین «مجاز نیست»، اما برخی صنایع از سوخت‌های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند که در روزهای اخیر سبب افزایش ۳ تا ۵ برابری «دی‌اکسید گوگرد» در هوای تهران شده است. سازمان محیط‌زیست باید بر این موضوع نظارت کند و جلوی استفاده از سوخت‌های سنگین را بگیرد.»

البته اشاره شاهسونی به همان سازمان محیط‌زیستی است که این روزها در معرض انتقادات فراوانی قرار دارد؛ از بی‌عملی در برابر آبگیری سد چم‌شیر تا محافظه‌کاری و سکوت در برابر آلودگی بیش از پیشِ تهران و چندین شهر و کلانشهر دیگر؛ سازمانی که نه‌تنها در برابر کوتاهی‌ها سکوت می‌کند، بلکه گویا بنا دارد در برابر نقدها هم صرفاً سکوت کند. تنها واکنش نسبتاً قابل اعتنای این سازمان که آن هم در قالب مصاحبه معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان تهران با ایسنا بوده، مربوط به امروز صبح است؛ چهارشنبه، 30 آذر؛ یعنی دو هفته بعد از تشدید آلودگی تهران و برخی مناطق دیگر.

زهره عبادتی درباره انتشار آلاینده دی‌اکسید گوگرد گفته «در برخی ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای تهران شاهد افزایش مقداری آلاینده دی‌اکسیدگوگرد در بعضی ساعات بودیم. در تهران مازوت‌سوزی نداریم و افزایش دی‌اکسید گوگرد الزاما دلیل بر مازوت‌سوزی نیست و احتمال دارد گازوئیل نیز دارای گوگرد باشد». این مقام سازمان محیط زیست در حالی از کلمه «مقداری» در توصیف میزان گوگردِ هوای تهران استفاده می‌کند که وزارت بهداشت از افزایش حدودا پنج برابری این آلاینده در هوای دلگیر پایتخت خبر دادده است.

با وجود گذشت دو هفته از تشدید آلودگی بویژه در تهران و نیز حدود یک هفته از انتشار اخبار مربوط به انتشار دی‌اکسید گوگرد، این مقام سازمان محیط زیست از دلایل قطغی این مساله ابراز بی‌اطلاعی کرده و گفته «دلایل قطعی این انتشار را که از طریق سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل محیط زیست استان تهران در حال بررسی آن هستیم، اطلاع خواهیم داد.»

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در ادامه اظهارات خود گفته است: «شهر تهران با ۹ میلیون جمعیت و تعداد زیادی خودرو و موتورسیکلت مواجه است؛ در حالی که هیچ محدودیتی هم برای استفاده از خودروهای فرسوده و آلاینده دیزلی وجود ندارد و تنها به تعطیلی‌هایی اکتفا می‌شود تا مواجهه گروه آسیب‌پذیر با آلودگی هوا را کاهش دهند. برای منابع انتشار آلودگی هوا هیچ اقدام اساسی انجام نشده است و منابع همچنان به تولید آلاینده‌ها ادامه می‌دهند.»

پیش از انتشار این خبر، هادی بیگی‌نژاد - عضو کمیسیون انرژی مجلس - در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر «عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌های تهران» گفت: «علت اصلی تشدید آلودگی هوای تهران این است که ترکیبات کربن‌دار و گوگرددار در سوخت خودروها وجود دارد و دلیل وقوع این وضعیت در کلانشهرها در فصول سرد سال، وارونگی دما است.»

تفاوت این گفته‌های دو مقام مسئول، آن هم در یک رسانه، زمانی هویدا می‌شود که بدانیم این میزان افزایش بی‌سابقه دی‌اکسید گوگرد در هوای مسموم پایتخت، تنها می‌تواند به دلیل استفاده از سوخت‌های مایع سنگین همچون مازوت یا گازوئیل باشد؛ آن هم از نوع گازوئیل غیراستاندار.

در همین رابطه، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفته است: «طی هفت سال گذشته سطح آلاینده دی‌اکسید گوگرد در این بازه زمانی سال بی‌سابقه بود و احتمالا منبع آن مربوط به منابع غیرمتحرک و سوخت مصرفی آنها باشد. در کلانشهرها سوخت استاندارد توزیع می‌شود، اما این امکان وجود دارد که اطراف تهران سوخت توزیعی استاندارد کامل نداشته باشد.»

البته این تناقض میان گفته‌های مسئولان و آمارهای رسمی و مشاهدات عینی، اتفاق جدیدی نیست. چندی قبل، گل‌علیزاده - معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست - در گفت‌وگو با اکوایران اذعان کرده بود که «هم‌اکنون 16 نیروگاه بخاری در کشور وجود دارد که یکی از آنها بعثت تهران و دیگری منتظرقائم فردیس کرج است که در آن به صورت خیلی محدود مازوت مصرف شده است. البته در مسیر نیروگاه شهید رجایی قزوین به سمت اشتهارد و محمدشهر همین اتفاق می‌افتد که البته آلودگی آن به تهران نمی‌رسد.» با این حال، هنوز این پرسش مطرح است که چرا هوای تهران دو هفته است که در وضعیت ناسالم قرار دارد؟

با توجه به شرایط فعلی و استمرار آلودگی هوا، سه احتمال وجود دارد: نخست، برخلاف ادعاها درباره استفاده نشدن از مازوت در نیروگاه‌های تهران، این سوخت مضر دست‌کم در تعدادی از نیروگاه‌ها و صنایع آلاینده مصرف می‌شود و بطور کامل متوقف نشده است.

دوم، احتمال دارد گازوئیلی که فصول سرد به جای گاز به صنایع تخصیص داده و در بخش‌های صنعتی مصرف می‌شود، گازوئیلی سنگین و پایین‌تر از حد استاندارد جهانی است و در نتیجه از نوع «گازوئیل کم‌گوگرد» نیست.

سوم، حتی این احتمال وجود دارد که در این فضای آشفته و وضعیت نامطلوب که نه شفافیتی از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط دیده می‌شود و نه امکانی برای بررسی نزدیک و دقیق‌تر رسانه‌ها وجود دارد، از «سوخت‌های سنگین غیراستاندار» دیگری استفاده می‌شود  که ممکن است نامش را نه مازوت گذاشته باشند، نه گازوئیل! اما هرچه هست، سنگین است؛ آنقدر سنگین که نتیجه‌ای بهتر از سوختن مازوت برای گلوی گرفته و ریه‌های خسته تهران ندارد.