پس‌لرزه‌های سفر به ریاض؛ سعودی از خط قرمز واشنگتن عبور می‌کند؟

به گزارش اکوایران، طی سفر تاریخی شی جین پینگ رئیس جمهور چین به پادشاهی سعودی که روز شنبه به پایان رسید، به رغم آن‌که شاهد گسترش همکاری‌های اقتصادی، انرژی و فناوری میان طرفین بودیم، غیبت توافقات دفاعی بین آن‌ها به شدت مشهود بود.

در غیبت همکاری دفاعی

بنا بر گزارش اقتصادنیوز، به نقل از المانیتور، همان‌گونه که شی هم تایید کرد، نشست‌هایی که رهبر چین در ریاض با رهبران عربستان سعودی و عرب برگزار کرد شامل توافق‌نامه‌هایی در مورد انرژی هسته‌ای، اکتشاف فضایی و هر دو فناوری 5G و 6G بود، اما از هیچ قرارداد دفاعی جدیدی به طور علنی رونمایی نشده است.

بیانیه مشترک عربستان و چین در روز جمعه به همکاری‌های دفاعی جدیدی اشاره نکرده و تنها به این مسئله اشاره داشته که دو طرف بر عزم خود برای تقویت همکاری و هماهنگی در زمینه‌های مختلف دفاعی از جمله تبادل اطلاعات در مورد مبارزه با تروریسم تاکید دارند.

هشدار پنتاگون

پنتاگون و مقامات اطلاعاتی ایالات متحده تحولات را از نزدیک زیر نظر دارند. ماه گذشته، مقامات ارشد دولت بایدن - که نگران ورود چین به بازارهای تسلیحاتی و مخابراتی منطقه بودند - آشکارا هشدار دادند که برخی از معاملات بین کشورهای عربی و چین، واشنگتن را مجبور خواهد کرد که همکاری خود را با شرکای خلیج فارس کاهش دهد. 

کالین کال، مدیرکل سیاست پنتاگون ماه گذشته به خبرنگاران در منامه گفت: «این طور نیست که اگر چین x، y، یا z را انجام دهد، ما کشوری را مجازات نخواهیم کرد.»

کال گفت: «این به معنای واقعی کلمه این است که به چین اجازه می‌دهد زیرساخت ایجاد کند –می‌تواند زیرساخت فناوری اطلاعات باشد، می تواند یک پایگاه فیزیکی باشد، می‌تواند وجود سیستم های دفاع هوایی خاص یا هواپیماهای جنگنده پیشرفته باشد که سنسورهای خاصی روی آنها وجود دارد. این در واقع یک چالش مستقیم برای سیستم‌های ما، توانایی [چین] برای جمع‌آوری [اطلاعات] از ما و توانایی آن‌ها برای دسترسی به شبکه‌های ما خواهد بود»

وقتی پای هواآوی هم در میان است

ریاض روز پنجشنبه یادداشت تفاهمی برای همکاری بیشتر با هواوی در زمینه رایانش ابری و راه‌اندازی مجتمع‌های فناوری پیشرفته در پادشاهی امضا کرد، هر چند واشنگتن هنوز به طور علنی درباره این قرارداد اظهار نظر نکرده است.

اواخر سال گذشته، امارات متحده عربی پس از اینکه دولت بایدن این انتقال را متوقف کرد و سپس ابوظبی را برای لغو قراردادهای خود با هواوی برای شبکه های 5G تحت فشار قرار داد، از خرید جت جنگنده F-35 ایالات متحده صرف نظر کرد. امارات بعداً یک دوجین جت آموزشی L-15 ساخت چین را در یک پیام غیرقابل انکار به واشنگتن خریداری کرد.

احتیاط در واشنگتن

توقف فروش تسلیحات تهاجمی دولت بایدن به خلیج فارس به دلیل رفتار آنها در جنگ یمن به حجم قابل توجهی از درخواست‌های دولت‌های منطقه از پکن کمک کرده و به اصطکاک در روابط و افزایش نگرانی در میان برخی از تحلیلگران و مقامات سابق واشنگتن مبنی بر اینکه این سیاست می تواند فرصت های بیشتری را برای چین ایجاد کند، کمک کرده است.

این‌که کاخ سفید به دنبال پیشبرد همکاری نظامی با کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده و همچنان به ارائه تسلیحات دفاعی و اطلاعاتی ادامه می‌دهد، حتی در حالی که می‌گوید در حال ارزیابی مجدد روابط خود با عربستان سعودی بر سر اختلاف اوپک پلاس است، شاید واضح‌ترین نشانه ای باشد که دولت بایدن در مورد واگذاری نقش امنیتی خود در خلیج فارس بیش از حد محتاط است.

سیستم دفاع هوایی تحت فشار

مقامات فعلی و سابق ایالات متحده می‌گویند که سیستم دفاع هوایی هم‌چنان مورد توجه‌ترین سخت‌افزار نظامی کشورهای عربی خلیج فارس است، زیرا آنها با تهدید موشکی و پهپادی در منطقه مواجه هستند. اما طرح‌های چین در مورد تایوان و جنگ روسیه در اوکراین فشار بیشتری را بر ذخایر ایالات متحده وارد کرده است.

پولیتیکو هفته گذشته گزارش داد پنتاگون قصد دارد در آخرین خروج این سامانه‌ها از خاورمیانه، سامانه‌های موشکی پیشرفته ملی زمین به هوای NASAMS را از عمان و قطر خارج کند تا آنها را به اوکراین بفرستد.

پهپادهای دردسرساز

در حالی فروش 10 سیستم یکپارچه ضدپهپاد (FS-LIDS) به قطر در هفته گذشته می‌تواند نشانه‌ای از اتفاقات آینده باشد، این احتمال وجود دارد که کشورهای حاشیه خلیج فارس به بررسی گزینه های دیگر، از جمله موارد ارائه شده توسط پکن ادامه دهند.

گرانت راملی، عضو موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک و مسئول سابق سیاست پنتاگون گفت:  «ایالات متحده یک پلت‌فرم C-UAV (ضد پهپادی) موثر و مقرون به صرفه ندارد که بتواند آن را بفروشد».

به طور خصوصی، مقامات عرب از اینکه واشنگتن از ارائه سیستم دفاع هوایی C-RAM خود - که برای محافظت از پایگاه های خود در منطقه در برابر حملات پهپادی و موشکی استفاده می کند - به شرکای خارج از ائتلاف «پنج چشم غربی» خودداری می‌کند، ابراز ناامیدی کرده اند.

ادعاهای اخیر رسانه‌های چینی پس از نمایشگاه هوایی «ژوهای» در ماه گذشته مبنی بر اینکه ریاض با خرید 4 میلیارد دلاری هواپیماهای بدون سرنشین مسلح TB001، موشک های بالستیک ضد کشتی مافوق صوت YJ-21 و سکوی ضد پهپاد لیزری Silent Hunter از شرکت Poly Technologies موافقت کرده است، همچنان بدون مدرک باقی مانده است.

جاناتان لرد، مدیر برنامه امنیت خاورمیانه در مرکز امنیت جدید آمریکا به المانیتور گفت: «جاه‌طلبی‌های دولت بایدن برای ایجاد یک معماری امنیتی منطقه‌ای، که در اسناد استراتژی دولت مشخص است، با تردید سیاسی غالب برای تسلیح شرکای خلیج فارس مواجه است».

لرد گفت: «کشورهای خلیج‌فارس منافع امنیتی دارند و اگر ایالات متحده مایل نباشد سیستم‌هایی را که می‌خواهند به آنها بفروشد، جایگزین‌هایی خواهند یافت. واشنگتن باید اهداف سیاست خود را روشن کند و متوجه شود که انتخاب‌هایش هزینه هایی دارد. یکی به میخ زدن، یکی به نعل، کار نمی‌کند».

توسعه پهپادی چینی در خاورمیانه

در حالی که اکثر تحلیلگران می‌گویند پکن علاقه‌ای به تلاش برای جایگزینی ایالات متحده به عنوان ضامن اصلی امنیت خاورمیانه در این مدت ندارد، ترجیح می‌دهد به عربستان سعودی کمک کند تا به اهداف خود در تقویت استقلال پایگاه صنعتی دفاعی خود دست یابد.

در ماه مارس سال جاری، سومین شرکت بزرگ الکترونیک دولتی چین، سرمایه‌گذاری مشترکی را با شرکت ACES ریاض برای توسعه محلی تولید پهپادهای سعودی امضا کرد - کاری که کارشناسان می‌گویند برای شرکت‌های آمریکایی انجام آن بسیار طولانی‌تر طول می‌کشد.

راملی خاطرنشان کرد: «ما به دنبال کمک به آنها برای تولید پهپاد نیستیم». او در مورد هجوم گسترده پکن برای فروش پهپاد در خاورمیانه گفت: «چین شکاف موجود در بازار را بسیار دقیق ارزیابی و موقعیت خود را ارتقا داد».

ریاض و خط قرمزهای واشنگتن

ریاض هم‌چنین سال گذشته اعلام کرد که با شرکت‌های خارجی که دفتر مرکزی منطقه‌ای در خاک این کشور ندارند کار نخواهد کرد - حوزه دیگری که کارشناسان می‌گویند شرکت‌های دولتی چین در آن مزیت دارند.

جیمز جفری، سفیر سابق آمریکا در ترکیه و عراق که اکنون ریاست برنامه خاورمیانه را در مرکز ویلسون در واشنگتن بر عهده دارد گفت: «نکته اساسی این است که ما نمی‌خواهیم کشورها روابط تدارکاتی نظامی با کشوری مانند چین یا روسیه توسعه دهند، زیرا این امر به وابستگی سیاسی و روابط دیپلماتیک متضاد منجر می‌شود.»

  جفری با اشاره به تصمیم واشنگتن برای اخراج ترکیه متحد ناتو از برنامه F-35 به دلیل خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 روسیه در سال 2019، گفت: «ما چقدر قویاً بر روی کدام سیستم فشار خواهیم آورد، یک سؤال دیگر است. مجدداً، [دولت بایدن] این موضوع را در رابطه با همه مسائل دیگری که در این رابطه مطرح است، بررسی خواهد کرد. به نظر من، تاکنون سعودی‌ها از این خط قرمز عبور نکرده‌اند. آینده را باید دید».