مواجهه پوتین با حادترین بحران دوره فرمانروایی‌اش

به گزارش اکوایران، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در آستانه جشن تولد هفتادسالگی خود جهان را به حمله اتمی تهدید کرده است. اگر چه این مسئله از دید بسیاری بیشتر شبیه بلوف می نماید، با این حال به نظر می رسد این پاسخی باشد به تردیدهایی در مسکو نسبت به صلاحیت او  در فرمانروایی بر کرملین. خبرگزاری رویترز، با انتشار یادداشتی با عنوان «شکست در اوکراین برای ولادیمیر پوتین بحران ایجاد کرد» این موضوع را مورد بررسی خود قرار داده است.

نزاع بی سابقه

بنا بر گزارش اقتصادنیوز، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با جدی ترین بحران داخلی حکومت 23 ساله خود دست و پنجه نرم می کند: یک نزاع علنی فزاینده در درون نخبگان روسیه بر سر اینکه چه کسی مقصر شکست های میدان نبرد در اوکراین است.

از زمانی که بوریس یلتسین در آخرین روز سال 1999 ریاست بر کرملین را به او واگذار کرد، پوتین نخبگان جدید وفادار جدیدی شامل جاسوسان، بازرگانان و تکنوکرات‌های سابق را در اطراف خود ایجاد کرد که همگی توافق داشتند اختلافاتشان را در خلوت حل کنند.

اما شکست های تحقیرآمیز یک ابرقدرت سابق به دست اوکراین بسیار کوچکتر، اقتدار پوتین را تضعیف و وضعیتی بحرانی را در مسکو ایجاد کرده که از زمان هرج و مرج های دهه 1990 که او وعده خاموشی آنها را داده بود، احساس نمی شد.

وضعیت بحرانی حاد

به گفته سرگئی رادچنکو، مورخ جنگ سرد در مدرسه مطالعات بین‌المللی جانز هاپکینز: «اقتدار پوتین به دلیل شکست‌های نظامی در اوکراین از بین می‌رود و این حس کاملاً واقعی وجود دارد که سرشکستگی ها در اوکراین به طور مهلکی اقتدار او را تضعیف می‌کند. روسیه در زمان پوتین هرگز چنین وضعیتی را تجربه نکرده، اما اکنون احساس بحران حاد وجود دارد زیرا هر روز با بدتر شدن موقعیت روسیه در میدان جنگ، موقعیت پوتین بدتر می شود».

از سال 1999، پوتین مجموعه‌ای از بحران‌ها از غرق شدن زیردریایی هسته‌ای کورسک در سال 2000 و بحران گروگان‌گیری در سالن تئاتر مسکو در سال 2002 تا اعتراضات ضددولتی 2011-2012 را با موفقیت پشت سر گذاشته است، اما هیچ موقعیت دیگری به اندازه شکست احتمالی در اوکراین برای او تهدیدکننده نبوده است.

خدشه به اقتدار پوتین در آستانه جشن تولد هفتادسالگی

بیش از هفت ماه پس از دستور پوتین برای تهاجم، شکست‌ در میدان‌های نبرد در 1000 کیلومتری مسکو اقتدار فرمانروای کرملین را درست در آستانه جشن تولد 70 سالگی‌اش مخدوش کرده است.

کرملین به درخواست ها برای اظهار نظر در این زمینه تاکنون پاسخ نداد، اما پوتین جنگ در اوکراین را یک درگیری بسیار گسترده‌تر با غرب می‌داند که به گفته او روسیه را پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 تحقیر کرد و اکنون در حال توطئه برای تجزیه روسیه است.

با این حال، جنگ پوتین را وادار کرده تا  سرمایه‌های سیاسی، اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی زیادی را به آتش بکشد. اکنون خیلی چیزها به این بستگی دارد که روسیه زمستان امسال چگونه خواهد بود. تاتیانا استانوایا، رئیس مشاور سیاسی در گروه رئال پالیتیک گفت: «پوتین گروگان وضعیت نظامی است. او پس از 24 فوریه بسیار ضعیف تر شد».

آرماگدون هسته ای؟

پوتین به شدت ضعیف یا حتی ناامید می‌تواند آغازگر مرحله بسیار خطرناک‌تری از جنگ باشد، زیرا او به غرب هشدار داده که هرگونه حمله به سرزمین‌های تازه ضمیمه شده توسط روسیه می‌تواند منجر به پاسخ هسته‌ای شود. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه، روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که موضع روسیه - مبنی بر اینکه جنگ هسته ای هرگز نباید انجام شود - تغییر نکرده است.

اما جو بایدن گفت هشدارهای هسته ای پوتین در این هفته جهان را بیش از هر زمان دیگری از زمان بحران موشکی کوبا در جنگ سرد -زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده به جنگ هسته ای نزدیک شده بودند- به «آرماگدون» نزدیک کرده است.

شوک به نخبگان

با این حال، پوتین در داخل کشور با اختلافات درون نخبگان مواجه است که هم از تهاجم او به اوکراین در 24 فوریه و هم بسیج او در 21 سپتامبر - اولین مورد پس از جنگ جهانی دوم – در فاصله کمتر از 2 سال تا انتخابات ریاست جمهوری 2024 شوکه شده اند.

از دست دادن سنگر لیمان توسط روسیه -که بخش‌های غربی منطقه لوهانسک را که به روسیه ضمیمه شده، در معرض تهدید قرار می‌دهد- خشم دو متحد تندرو نزدیک، رمضان قدیروف، رهبر چچن و یوگنی پریگوژین، بنیانگذار گروه مزدور واگنر را برانگیخت.

قدیروف و پریگوژین ژنرال های ارشد را به سخره گرفتند و گفتند که ارتش مملو از خویشاوندسالاری است و افسران ارشد باید از درجه هایشان خلع شوند و پابرهنه به جبهه فرستاده شوند تا کفاره گناهانشان بدهند. به عقیده رادچنکو: «انتقاد قدیروف احتمالاً منعکس کننده یک جنگ قدرت پنهان در مسکو است. این فقط او نیست که این دیدگاه ها را اعلام می کند».

اولین قربانیان احتمالی

چنین خشم عمومی علیه ژنرال‌های ارشد و به طور ضمنی وزیر دفاع، سرگئی شویگو، برای پوتین مشکل ایجاد می‌کند: آیا او در میانه راه جنگ، مقامات ارشد را برکنار می‌کند و نارضایتی ارتش را به جان می خرد یا اینکه خودش این ریسک را می‌پذیرد؟

شویگو، یکی از نزدیک ترین متحدان پوتین، در سال 2012 به این سمت منصوب شد. این دو مرد به طور منظم تعطیلات را با هم در جنگل ها و کوه های منطقه تووا سپری کردند. یکی دیگر از محورهای انتقاد قدیروف والری گراسیموف، رئیس ستاد کل ارتش روسیه است. هم شویگو و هم گراسیموف باید هر گونه حمله اتمی روسیه را به طور مشترک مجوز بدهند - همانطور که هر جایگزینی احتمالی وجود دارد.

گالیاموف، سخنگوی سابق کرملین، می گوید: «شکاف های فزاینده ای در نخبگان وجود دارد. اگر ارتش بتواند خط مقدم را تثبیت کند، ممکن است زمان بیشتری طول بکشد، اما زمانی فرا می رسد که پوتین نه می تواند جنگ را پایان دهد و نه آن را ادامه دهد».