به گزارش اکوایران آنتونیو گوترش دبیرکل فعلی سازمان ملل متحد و نخست‌وزیر سابق حزب سوسیالیست پرتغال در مراسم افتتاحیه کنفرانس تغییرات اقلیمی ۲۰۲۱ سازمان ملل (COP26) در روز دوشنبه اول نوامبر گفت: ما امروز با یک انتخاب روبرو هستیم، یا ضربه به طبیعت را متوقف می‌کنیم یا آن ما را متوقف می‌کند.

وی ادامه داد: زمان آن رسیده که بگوییم بس است. ما در حال حفر گورهای خودمان هستیم.

گوترش گفت: ما انسان‌ها طبیعت را مانند توالت فرض کرده‌ایم؛ می‌سوزانیم، حفاری می‌کنیم و حفاری‌های عمیق‌تر انجام می‌دهیم. اما این اقدامات درواقع حفر گورهای خودمان است.

بیست و ششمین کنفرانس تغییرات اقلیمی ۲۰۲۱ سازمان ملل از  ۳۱ اکتبر تا ۱۲ نوامبر سال جاری میلادی برگزار می‌شود. یکی از اهداف اصلی این کنفرانس سازماندهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از افزاییش 1.5 سیلسیوسی دمای کره زمین است. در این کنفرانس از کشورها خواسته شده سهم تعیین‌شده ملی خود برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را افزایش دهند.

انرژی‌های پاک تقاضا برای لیتیوم را 100 برابر می‌کند

در حالی که در این کنفرانس بر کاهش انتشار آلاینده‌های کربنی و حرکت به سمت جایگزینی با انرژی‌های پاک تاکید می‌شود که تحقق هدف دنیای بدون کربن با راه‌حل‌های فعلی مطرح از سوی بشر زیر سوال قرار دارد.

در بخشی از کنفرانس تغییرات اقلیمی سال 2021، داده‌های گزارش چشم‌انداز سالانه انرژی دنیا که توسط آژانس بین‌المللی انرژی تهیه شده مورد بحث قرار می‌گیرد. در بخشی از این گزارش به افزایش قابل توجه نیاز به مواد معدنی در دنیا ظرف سال‌های آینده با حرکت سریع دنیا به سمت استفاده از منابع انرژی پاک پرداخته شده و ابهامات مطرح در خصوص عملیاتی بودن آن مطرح شده است. درواقع حرکت سریع برای انرژی سبز در دنیا به رشد قابل ملاحظه تقاضا برای مواد معدنی می‌انجامد.

رشد قابل ملاحظه نیاز به مواد معدنی که در این گزارش به آن توجه شده به واقع رشدی قابل توجه است. به عنوان مثال مطابق محاسبات آژانس بین‌المللی انرژی، رسیدن به دنیایی بدون کربن میزان نیاز به لیتیوم را به 100 برابر میزات تولید فعلی افزایش می‌دهد.

چالش عرضه فلزات پایه پاشنه آشیل دنیای بدون کربن

حرکت دنیا برای استفاده از انرژی‌های پاک به افزایش سریع تقاضا برای مواد معدنی منجر می‌شود؛ اما درخصوص قابلیت عرضه این میزان مواد معدنی تردید وجود دارد. موسسه وودمکنزی پیش از نشست COP26 به بررسی میزان ذخایر معدنی موردنیاز برای تحقق هدف دنیای بدون کربن (در سال 2050) پرداخته و این ماموریت را به دلیل امکان‌پذیر نبودن تامین فلزات پایه مورد نیاز غیر ممکن دانسته است.

چالش‌های پیش‌رو برای تامین فلزات پایه مورد نیاز در این طرح عبارت هستند از: زمان‌بر بودن توسعه پروژه‌های جدید، کاهش ذخایر منابع معدنی فعلی به مرور زمان، اثرات منفی زیست‌محیطی و اجتماعی افزایش فعالیت‌های استخراجی و فقدان تنوع جغرافیایی در عملیات استخراج و فرآوری.

این موسسه در گزارش خود صریح است و برنامه کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ را به دلیل چالش‌های تامین در بخش فلزات پایه غیرممکن می‌داند. در این گزارش تصریح شده که اصرار بر اجرای این طرح با افزایش قابل توجه نیاز به فعالیت معدنکاری  می‌تواند تاثیری به مراتب زیان‌بارتر برای زمین داشته باشد.

در این گزارش آمده است: دستیابی به هدف کربن صفر جهانی به طور اجتناب ناپذیری با جهش عرضه فلزات اساسی مرتبط است. برای دستیابی به این هدف لازم است تا حجم تولید فلزات اساسی چهار برابر شود و به حدود 2 تریلیون برسد. تحقق این هدف در کوتاه مدت و بدون برنامه‌ریزی دقیق تنها باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده و هوای این سیاره را گرمتر می‌کند.

ماموریتی غیرممکن

در گزارش وودمکنزی آمده است برای تحقق دنیای بدون کربن در سال 2050 میلادی باید 19 میلیون تن مس بر تولید سالانه این فلز افزوده شود. این به این معنی است که باید یک معدن مس با ذخیره مشابه  لا اسکوندیدا (La Escondida) جدید کشف و وارد مدار تولید شود و برای 20 سال این روند کشف معدن جدید و وارد مدار تولید شدن آن ادامه داشته باشد.

در این گزارش تاکید شده تنها چالش تامین مس مورد نیاز برای تحقق هدف دنیای بدون کربن به میزانی جدی است که رسیدن به هدف دنیای بدون کربن را در سال 2050 را غیرممکن می‌کند.

اصراری با اهداف سیاسی

باوجودی که گزارش‌های کارشناسی، تحقق برنامه کربن صفر را با روند فعلی تعیین شده غیرممکن می‌دانند، اما همچنان سیاست‌گذاران دنیا از ادامه این برنامه حمایت می‌کنند. به نظر می‌رسد یکی از دلایل طی شدن سریع این مسیر با وجود مشخص شدن ایرادات آن تحقق ایجاد میلیون‌ها شغل در مسیر حرکت به سمت دنیای بدون کربن است. رفتن به سمت دنیایی بدون کربن نیاز به زنجیره تامینی گسترده از استخراج ذخایر معدنی تا تولید خودروهای الکتریکی دارد. این موضوع می‌تواند به چرخش اقتصادهای بزرگ دنیا و تحقق وعده‌های آن‌ها در زمینه اشتغالزایی و افزایش رفاه کمک کند و از همین رو این طرح از سوی سیاست‌گذاران اقتصادهای برتر دنیا نیز با جدیت دنبال می‌شود.