به گزارش اکوایران، جو بایدن در شرایطی وارد جده شد که با انتشار بیانه‌ای مشترک با عربستان سعودی مفادی مشابه با بیانیه موسوم به «بیانیه اورشلیم» را تکرار کرد.

تجدید نظر و نه ویران‌سازی روابط

یک مقام ارشد دولت ایالات متحده به خبرگزاری رویترز گفته جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با رهبران عرب در عربستان سعودی، به رایزنی پیرامون توانایی‌های موشکی و دفاعی منطقه‌ خواهد پرداخت و بدین منظور به دنبال ادغام اسرائیل به عنوان بخشی از یک محور جدید است که عمدتا ادعا می‌کنند که نگرانی‌های مشترکی درباره ایران دارند.

بایدن در اولین سفر خاورمیانه‌ای خود در مقام رئیس‌جمهور، تمرکز خود را بر نشست برنامه‌ریزی شده با شش کشور حاشیه خلیج فارس و مصر، اردن و عراق قرار داده و در عین حال سعی کرده دیدارش با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را کم اهمیت جلوه دهد –دیداری که به دلیل نقض حقوق بشر آشکار توسط شاهزاده سعودی انتقادهایی زیادی را در ایالات متحده انگیخته است.

بایدن پیش از این وعده داده بود که عربستان سعودی را در صحنه جهانی به دلیل قتل جمال خاشقجی به یک کشور «منفور» تبدیل کند، اما در نهایت به این نتیجه رسید که منافع ایالات متحده به او دیکته می‌کند که روابط با بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان و نیروی محرکه جهان تجدیدنظر کند، نه این‌که آن را از بین ببرد.

فقط ناتو برای‌تان می‌ماند

رئیس‌جمهور ایالات متحده گفته که قتل خاشقجی را در رأس موضوعات مورد بحث در دیدار خود با ولیعهد سعودی در روز جمعه مطرح کرده و این‌که سکوت در قبال مسائل حقوق بشر «با اینکه ما کی هستیم و من چه کسی هستم» ناسازگار است.

شبکه تلویزیونی العربیه متعلق به عربستان سعودی به نقل از یک مقام سعودی گفته که ولیعهد سعودی به بایدن گفته که اگر ایالات متحده فقط با کشورهایی برخورد کند که 100 درصد ارزش‌های آن‌ها را مراعات می‌کنند، تنها کشورهای ناتو را برای همکاری با خود خواهد داشت.

همه دلایل بایدن برای سفر به خاورمیانه

بایدن در زمان قیمت بالای نفت خام و سایر مشکلات مربوط به جنگ روسیه و اوکراین و تلاش برای پایان دادن به جنگ یمن -جایی که آتش بس موقت برقرار است- به کمک عربستان سعودی غول اوپک نیاز دارد. واشنگتن همچنین می‌خواهد با نفوذ ایران در منطقه و نفوذ جهانی چین مقابله کند.

مقام آمریکایی مذکور به رویترز گفته که ایالات متحده امیدوار است در هفته‌های آینده شاهد افزایش تولید اوپک باشد. انتظار می رود بایدن سایر تولیدکنندگان خلیج فارس را برای پمپاژ بیشتر نفت تحت فشار قرار دهد. نشست آتی اوپک پلاس، شامل روسیه، در 3 آگوست تشکیل جلسه خواهد داد.

یکی دیگر از مقامات ارشد دولت ایالات متحده به رویترز گفته بایدن اعلام خواهد کرد که ایالات متحده یک میلیارد دلار کمک جدید و کوتاه مدت و بلندمدت به امنیت غذایی خاورمیانه و شمال آفریقا متعهد شده است و کشورهای خلیج فارس طی دو سال آینده 3 میلیارد دلار در پروژه‌هایی با مشارکت ایالات متحده در زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری جهانی  متعهد خواهند شد.

کشورهای حاشیه خلیج فارس که از همراهی با غرب علیه روسیه در مناقشه اوکراین امتناع کرده اند، به نوبه خود به دنبال تعهد ملموس از سوی ایالات متحده به روابط استراتژیک هستند که به زعم آن‌ها به دلیل عدم مشارکت ایالات متحده از منطقه متشنج شده است.

مخاطرات ناتوی منطقه‌ای

ریاض و ابوظبی از شرایط ایالات متحده در زمینه فروش تسلیحات و کنار گذاشته شدن از مذاکرات احیای برجام -که به زعم آن‌ها به دلیل عدم رسیدگی به فعالیت‌های منطقه‌ای و توان موشکی ایران ناقص است- ناامید شده‌اند.

به عقیده عبدالعزیز ساگر، رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس مستقر در ریاض: «مهم‌ترین خواسته رهبران سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس شفافیت در سیاست ایالات متحده و جهت گیری آن نسبت به منطقه است«.

اسرائیل که ادعا می‌کند نگرانی‌های مشترکی مورد ایران دارد، مشوق سفر بایدن به سعودی بوده و امیدوار است این سفر به گسترده‌ روابطش با کشورهای عربی –بالاخص عربستان سعودی- شود. عربستان سعودی روز جمعه اعلام کرد که حریم هوایی خود را به روی همه شرکت های هواپیمایی باز می کند و راه را برای پروازهای بیشتر اسرائیل هموار می کند.

واشنگتن و ریاض هم‌چنین خروج نیروهای آمریکایی و دیگر نیروهای حافظ‌صلح از تیران– جزیره‌ای بین عربستان سعودی و مصر در موقعیت استراتژیک منتهی به بندر ایلات اسرائیل- را اعلام کردند. این نیروها به عنوان بخشی از توافقات منعقد شده در سال 1978 مستقر شده اند که منجر به توافق [به اصطلاح] صلح بین اسرائیل و مصر شد.

هم‌چنین ایجاد استقبال از طرحی برای اتصال سامانه‌های پدافند هوایی برای کشورهای عربی که روابطی با اسرائیل ندارندو از عضویت در ائتلافی که علیه ایران تلقی می‌شود خودداری می‌کند، کار بسیار دشواری است. انور قرقاش، مقام ارشد اماراتی روز جمعه گفت که تحقق ایده ناتو به اصطلاح خاورمیانه دشوار است و همکاری‌های دوجانبه سریعتر و موثرتر است.  او گفت امارات از رویکرد تقابلی حمایت نمی کند: ما پذیرای همکاری هستیم، اما هیچ کشور دیگری در منطقه را هدف قرار نمی دهیم و من به طور خاص به ایران اشاره می کنم.

بیانیه‌های ضدایرانی

با این همه ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی، در بدو ورود بایدن به جده، با صدور بیانیه‌ای مشترک، بر «تعهد مستمر» ایالات متحده برای حمایت از «امنیت، دفاع از مرزها و تسهیل توانایی پادشاهی عربستان برای کسب قابلیت‌های لازم به منظور دفاع از خود در برابر تهدیدهای خارجی» تاکید کرده است.

این بیانیه هم‌چنین ادعا کرده که دو کشور جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی را هدف مشترک خود می‌دانند و به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران اشاره کرده‌اند. این در حالی است که پیش از این آمریکا و اسرائیل در بیانیه‌ای موسوم به «بیانیه اورشلیم» به نکات مشابهی اشاره کرده بودند.