به گزارش اکوایران، در حالی که تا سه ماه پیش تصور می رفت مذاکرات احیای برجام شتاب قابل توجهی به سوی رسیدن به یک توافق به خود گرفته، از آن زمان با بروز اختلاف جدی میان دو طرف اصلی بر سر موضوع سپاه پاسداران مذاکرات به شکل غیرمنتظره ای متوقف شد و اکنون با باز شدن یک پرونده مورد مناقشه قدیمی و افزایش قابل توجه ذخایر اورانیوم غنی شده جمهوری اسلامی ایران، اوضاع احیای برجام اگر نگوئیم رو به کما، دستکم رو به وخاومت رفته است.

قطع نامه جدید در راه؟

بنا بر گزارش قرن نو، روز گذشته خبرگزاری رویترز با انتشار گزارشی مدعی شد پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای را مشاهده کرده که در آن ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا و آلمان از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست می کنند تا ایران را به اتهام پاسخ ندادن به پرسش‌های پیشین آژانس در مورد آثار اورانیوم در سایت‌های اعلام‌نشده مورد انتقاد قرار دهد.

این در حالی است که دولت‌های غربی در نشست‌های سه ماهه قبلی شورای حکام از ارائه پیش‌نویس قطع‌نامه به این شورا به دلیل خطر ایجاد اختلال در روند مذاکرات برجام -که از ماه مارس تاکنون برگزار نشده- خودداری کرده‌ بودند و نزدیک به دو سال از تصویب آخرین قطعنامه عدم همکاری ایران توسط شورای حکام آژانس می‌گذرد. مقرر است نشست فصلی آتی شورای حکام از روز دوشنبه هفته آینده آغاز شود.

این اقدام احتمالاً با واکنش تند ایران مواجه می‌شود که صدور چنین قطعنامه‌هایی را بی پاسخ نمی‌گذارد و این مسئله به نوبه خود می‌تواند به چشم‌انداز نجات توافق هسته‌ای 2015 ایران آسیب برساند. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در اولین واکنش خود نسبت به این مسئله گفته ضمن انتقاد از طرف های غربی گفته برای حل و فصل این ماجرا آن‌ها یا می‌توانند گزینه دیپلماسی را دنبال کنند و یا در جهت مخالف اقدام کنند. ما برای هر دو آماده‌ ایم. خطیب زاده در توییتر نوشت: «ما به هرگونه اقدام غیرسازنده در شورای حکام پاسخ قاطع و مناسب خواهیم داد.»

نشانه ای از امیدهای از دست رفته

با این حال به نظر می رسد با کم رنگ شدن امیدها نسبت به نتیجه مذاکرات احیای برجام، دولتهای غربی تلاش دارند تا نسبت به این مسئله واکنش نشان دهند. در روزهای گذشته خبرگزاری رویترز مدعی شده بود که به گزارش جدید دبیر کل آژانس به شورای حکام که طی نشست فصلی آتی ارائه خواهد شد، دست یافته است.

این گزارش ادعا می کند ایران به سؤالات بازرسان سازمان ملل درباره منشا ذرات اورانیوم یافت شده در سه سایت مشکوک اعلام نشده در ایران پاسخ جدی نداده است. پیش از این ایران در ماه مارس با جدول زمانی سه ماهه برای مذاکره در این زمینه موافقت کرد اما آژانس مدعیست پیشرفت قابل توجهی حاصل نشده است. این امر می‌تواند تنش میان ایران و غرب را تشدید و بن‌بست در مسیر احیای برجام را تعمیق کند.

گزارش فصلی تازه آژانس که جزئیات عدم ارائه پاسخ های رضایت بخش ایران به این پرسش ها را توضیح می‌دهد، فشار بر ایالات متحده و متحدانش را برای اقدام علیه ایران در جلسه شورای حکام، افزایش می‌دهد، زیرا تهران و آژانس در ماه مارس اعلام کردند که تلاش‌های جدیدی را برای روشن کردن همه چیز تا کنون انجام داده‌اند.

همچنین در گزارش فصلی جداگانه دیگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که رویترز مشاهده کرده، تخمین زده می‌شود که ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا 60 درصد، از 9.9 کیلوگرم به 43.1 کیلوگرم افزایش یافته است. به ادعای رویترز، این مقدار کمی بیشتر از چیزی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آن را «مقدار قابل توجه» می‌نامد، که به عنوان «مقدار تقریبی مواد هسته‌ای که امکان ساخت یک وسیله انفجاری هسته‌ای را نمی‌توان منتفی کرد» تعریف می‌شود.

نگرانی های فزاینده غربی

به فاصله کمی پس از انتشار این گزارش استفانی لیختن اشتاین، خبرنگار پالیتکو که به صورت نزدیک مذاکرات احیای برجام را دنبال می‌کند در توییتر نوشت که در گفتگو با یک منبع دیپلماتیک در مورد دو گزارش جدید آژانس به این حقیقت دست یافته که نگرانی ها بیشتر از این بابت است که 43 کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده می تواند به سرعت به ۲۵ کیلوگرم اورانیوم ۹۰ درصد تبدیل شود (تقریباً در عرض دو هفته). این مقدار همانطور که معمولاً گفته می‌شود از منظر تئوریک برای ساخت یک سلاح هسته‌ای کافی است، اما برای ساخت بمب واقعی، گام‌های بیشتری برای رفتن به سمت آن لازم است.

‌این منبع در همان زمان هم پیش بینی کرده بود که با توجه به گزارش آژانس در مورد ادامه فقدان «توضیحات فنی معتبر برای حضور ذرات اورانیوم» در مکان‌های مختلف در ایران (مطابق نظر بازرس پادمان)، بسیار دور از ذهن می آید که شورای حکام در هفته آینده درباره صدور یک قطعنامه مذاکراتی نداشته باشد. اما این که آیا چنین قطعنامه ای واقعاً تصویب می شود یا خیر، سؤال دیگری است.

بیمار رو به موت؟

در شرایطی که اوضاع احیای برجام روز به روز رو به وخاومت می رود و رئیس جمهور ایالات متحده از تصمیم نهایی خود برای عدم خروج سپاه پاسداران از لیست سیاه وزارت خارجه این کشور پرده برداشته، به نظر می رسد مخالفان برجام در هر دو سوی میدان دست بالاتری را به دست می آورند.

روز سه شنبه گزوهی از سناتورهای جمهوری‌خواه در آمریکا لایحه‌ای موسوم به «قانون پاسخگو کردن ایران و چین» را به کنگره تسلیم کرده اند که بر اساس آن استفاده از پول مالیات‌دهندگان آمریکایی برای پیشبرد توافق هسته‌ای با ایران را، تا زمانی که رژیم ایران به روابط خود با حزب کمونیست چین و گروه‌هایی مانند حماس خاتمه نداده، ممنوع شود. بنا بر متن این لایحه، ممنوعیت هزینه کردن هر گونه بودجه برای احیای توافق هسته‌ای تا زمانی ادامه خواهد داشت که «ایران کلیه قراردادهای مربوط به انتقال وجوه از چین را فسخ کند و به همکاری‌های راهبردی امنیتی و نظامی با چین خاتمه دهد.»

برایان هوک، نماینده پیشین آمریکا در امور ایران هم با انتقاد از مذاکرات دولت بایدن برای احیای توافق هسته‌ای 2015 و بازگشت آمریکا به آن، تاکید کرد که رئیس جمهور بایدن باید طی یک نشست در عربستان مرگ مذاکرات هسته‌ای با ایران را اعلام کند. روزنامه کیهان در تهران نیز تاکید کرده گمانه زنی‌ها می‌گوید مذاکرات برجام به بن بست رسیده و باید در همکاری با آژانس بازنگری کنیم