به گزارش اکوایران، اسقاط وسایل نقلیه در ایران به کمترین سطح یک دهه رسیده است. اتفاقی که از نظر پژوهشکده پولی و بانکی برخلاف هدف آن، نه تنها مانع به دست آوردن سود بیشتر بوده بلکه در مراحلی ضررآفرین بوده است.

در همین رابطه طی پژوهشی که این مرکز مرتبط با بانک مرکزی انجام داده است برآورد اقتصادی صرفه جویی سالیانه سوخت در اثر اسقاط وسایل نقلیه برابر با 574 میلیون دلار بوده است.

اسقاط وسایل نقلیه فرسوده در کف چهارده سال

طبق آمار و ارقام منتشر شده در این مطالعه از سال 97 کاهش چشمگیری در اسقاط وسایل نقلیه به ثبت رسیده و در نهایت در سال 99 آمار خودروهای از رده خارج به کف چهارده ساله رسیده است. به عبارت دیگر از سال 86 آمار از رده خارج شدن خودروهای فرسوده در سال 86 نزدیک به صد هزار دستگاه بوده که در سال 99 با ثبت کمتر از 10 هزار دستگاه کمترین حد در این بازه زمانی بوده است.

طبق بررسی های این مرکز چند عامل مهم در شکل گیری این رکورد دخیل بوده است:

اسقاط خودرو

عوامل کف نشینی اسقاط خودرو در سال 99

در بررسی عوامل ثبت شده این مرز به دلایل این کف نشینی به 6 گزینه مهم اشاره شده است :

 1-عدم وجود سازوکار جامع قانونی درخصوص اسقاط وسایل نقلیه فرسوده

2- عدم تناسب ماهیت نظارتی ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت با جایگاه ساختاری کنونی

3- تناقضات سازوکارهای قانونی موجود

4- قیمت اندک گواهی اسقاط 

5-عدم تخصیص تسهیلات برای مالکان وسایل نقلیه فرسوده 

6- عدم لحاظ میزان مصرف و آلایندگی خودرو در تعیین نرخ بیمه و عوارض خودرو

طبق بررسی های آماری اما مشاهده می شود طرح اسقاط خودروهای فرسوده در کشور 6 مزیت اقتصادی را در بردارد که به هر کدام از دلایل فوق در سال های اخیر از انجام آن جلوگیری به عمل آمده است. این مزایا به شش بخش مهم دسته بندی می شود.

اسقاط خودرو

اول: کاهش مصرف سوخت

ازمهم ترین مزیت های اقتصادی طرح اسقاط خودرو های فرسوده صرفه جویی در مصرف سوخت است. با توجه به آن که خودروهای فرسوده سوخت بیشتری را مصرف می کند از رده خارج کردن آن و تولید خودروهای جدیدتر موجب بهینه سوزی سوخت خواهد شد. 

در همین رابطه برآورد این مرکز نشان می دهد اسقاط وسایل نقلیه فرسوده در کشور به صورت سالیانه 574 میلیون دلار صرفه جویی سالانه در کل دارد که 375 میلیون دلار آن ناشی از خودروهای شخصی  و  170 میلیون دلار آن مربوط به کامیون، کامیونت و کشنده است.

این رقم در مجموع در 5 سال 2 میلیارد و 870 میلیون دلار برآورد شده است.

دوم: بازیابی منابع

گام دوم مزیت های اقتصادی ناشی از بازیافت پسماندهای موجود در وسیله نقلیه فرسوده است. به طور میانگین هر خودروی فرسوده قابلیت بازیافت 450 کیلو گرم آهن خالص دارد. اگر در نظر بگیریم سالیانه حداقل 300 هزار خودرو فرسوده در کشور وجود دارد اسقاط آن ها 135 هزار تن آهن خالص را در بر خواهد داشت.

سوم: رونق در صنعت وسایل نقلیه

در حالی که با هدف حمایت از صنعت خودرو تولید کنندگان داخلی از ارائه گواهی اسقاط معاف شده اند اما تجربیات جهانی نشان می دهد رونق تولید در این بخش وابستگی خوبی به از رده خارج کردن خودروهای فرسوده داشته و حتی به عنوان یک محرک برای رشد اقتصادی این صنعت در نظر گرفته می شود.

پس از شروع رکود اقتصادی جهانی در اواخر سال 2008 ،که طی آن فروش خودرو به شدت کاهش یافت، بسیاری از کشورهای جهان نظیر ژاپن، آلمان، اسپانیا، فرانسه، آمریکا و ایتالیا برنامه های مالی اسقاط وسایل نقلیه را برای تشویق مصرف کنندگان اجرا کردند.

 به عنوان مثال، در ایالت متحده آمریکا، در برنامه اسقاط سال 2009 مزایای اقتصادی بیش از مزایای زیست محیطی مورد توجه بوده است.

چهارم: اشتغال زایی

در بررسی دیگر این مرکز مشاهده می شود رونق دوباره اسقاط خودروهای فرسوده می تواند 11 هزار شغل مستقیم ایجاد کند.

در همین رابطه بیش از 220 مرکز اسقاط در کشور وجود داشته که هر کدام بین 30 تا 70 شغل مستقیم را در بردارد. در صورتی که دوباره این بازار احیا شود 11 هزار شغل مستقیم را ایجاد کرده و 18 هزار شغل غیر مستقیم.

این میزان حداقل میزان اشتغال زایی بوده و می تواند در صنایع دیگر نیز موجب تحرک تولید و اشتغال زایی بیشتر شود.

پنجم: توسعه ترانزیت جاده ای

ترانزیت کشور در سال 99 برابر با 5.35 میلیون تن بوده که 80 درصد آن در بخش جاده ای بوده است. طبق اعلام وزارت راه این رقم در سال جاری قرار است به 80 میلیون تن رسیده و 16 برابر شود. با احتساب درآمد حداقل 100 دلاری به ازای هر تُن بار ترانزیتی، ایران میتواند سالیانه بیش از 8 میلیارد دلار درآمد ارزی از ترانزیت داشته باشد. با توجه به درصد بالای ترانزیت جادهای اجرای طرح های اسقاط کامیونهای فرسوده با تریلی های با ظرفیت بالا نقش ویژه ای بر توسعه ترانزیتی خواهد داشت.

ششم: کاهش آلودگی هوا

براساس گزارش بانک جهانی در سال 2018 ،  آلودگی هوای تهران به طور مستقیم هر ساله خسارت 6/2 میلیارد دلاری به سلامت عمومی شهروندان وارد می کند . در مطالعه ای دیگر کاظمی و گلدانساز در سال 1399، خسارت آلودگی هوا در بخش سلامت را با سه رویکرد دیه، ارزش یک سال زندگی و ارزش آماری زندگی به ترتیب 991 ، 216 و 9500 میلیون دلار برآورد کردند.

مطابق برآورد صورت گرفته کاهش آلودگی هوای تهران در اثر اجرای طرح های اسقاط وسایل نقلیه فرسوده، می تواند کاهش خسارت تقریبی 38 تا 1081 میلیون دلاری را در بخش سلامت شهر تهران به همراه داشته باشد.

درنهایت مشاهده می شود در صورتی که طرح اسقاط باز راه اندازی شود می تواند تبعات درآمدی بسیاری را در ایران به همراه داشته باشد.

اسقاط خودرو