علت سقوط بازارهای پرریسک جهانی

علی رضاپور، تحلیل گر بازار جهانی، در برنامه این هفته مارکت تایمز از علل افت بازارهای پر ریسک گفت:

                                                                                         *******

 این هفته‌ای که گذشت، دارایی‌های ریسکی به شدت نزول پیدا کردند که حتی برای بازار سرمایه آمریکا بدترین هفته در این یک سال گذشته رقم خورد. بیت‌کوین هم این روزها خیلی اوضاع خوبی ندارد. در این رابطه می‌فرمایید که اصلا چرا این اتفاق افتاد؟

همان طور که گفتید در هفته گذشته Panic Sellingی که در بازارهای مالی اتفاق افتاد، علامت سوال‌های زیادی ایجاد کرد. دلیل آن این است که نسبت به سیاست‌های پیش‌رو در اقتصاد آمریکا که تمامی اعضای فدرال رزرو، حتی اعضای جدیدی که آقای بایدن معرفی کردند، کسانی هستند که تمایل دارند نرخ بهره‌ها را سریع تر رشد دهند و به سمت سیاست های انقباضی و کاهش بالانس شیت حرکت کنند.

انتظارات بازار هم از نرخ بهره در آمریکا به شدت افزایش پیدا کرد به‌طوری که در هفته‌ی گذشته برای انتهای امسال برخلاف دات پلات (dot plot)ی که در جلسه آخر فدرال رزرو اتفاق افتاد و میانگین اعضای فدرال رزرو انتظار داشتند 3 افزایش نرخ بهره را داشته باشند، بازار تا 4 افزایش نرخ بهره را به نزدیک 80 درصد در بازار قیمت گذاری کرده بودند و انتظار بازار این است که فعلا تا 80 درصد احتمال دارد که در انتهای سال 4 بار فدرال رزرو افزایش نرخ بهره بدهد. اولین بار آن هم بالای 93 درصد احتمالش در ماه مارچ هست؛ یعنی دو ماه دیگر اولین افزایش نرخ بهره اتفاق خواهد افتاد.

اتفاق دیگر هم که در بازار مالی افتاد درباره جزئیات جلسه آخر فدرال رزرو (که در دو هفته پیش منتشر شد) بود، این بود که علاوه بر افزایش نرخ بهره می‌خواهند بالانس شیتشان را هم کاهش دهند و به نوعی اوراق را به فروش برسانند به جای اینکه نقدینگی را به بازار تزریق کنند. می‌خواهند نقدینگی را جمع کنند که در مقابل تورم بتوانند ابزارشان را استفاده کنند و سطح تورم را پایین بیاورند. تورم آمریکا بالای 7 درصد (نزدیک به 7 درصد) هست و از سمت سیاستمداران هم به اعضای فدرال رزرو فشار خیلی شدیدی هست که در مقابل تورم که فشار به جامعه آمریکا آورده، ابزارهایشان را استفاده کنند. این باعث می‌شود ما در بازارهای مالی ریسک‌های خیلی شدیدی را ببینیم.

اما قبل از اینکه برسیم به اینکه در آن بازارها چه اتفاقی افتاد، ابتدا می رویم روی بازار اوراق. ما می‌بینیم یک رشد شدیدی در اوراق قرضه دو ساله اتفاق افتاده تقریبا از ماه اکتبر به بعد، و انتظار بازار از اینکه احتمالا فدرال رزرو اوراق را خریداری نمی‌کند، باعث می شود که سرمایه‌گذارها زودتر اوراق را به فروش برسانند و باعث بشود بازدهی‌اش رشد کند. نکته‌ای که وجود دارد، این رشد بازدهی اوراق قرضه بیشتر از اوراق قرضه 10 ساله بوده و باعث می‌شود منحنی بازده مسطح تر بشود. چرا این اتفاق می‌افتد؟ چرا اوراق قرضه‌ی 10 ساله به آن شدتی که اوراق قرضه دو ساله رشد کردند، رشد نکردند؟ چون هنوز در بازارهای مالی با توجه به اینکه سیاست‌های بانک مرکزی می‌خواهد تغییر کند، انتظار آن رشد اقتصادی را در آینده ی اقتصاد نمی‌بینند وگرنه در شرایطی که مثل سال گذشته در ژانویه و فوریه با توجه به اینکه واکسیناسیون به شدت انجام شده بود و امید به بازگشایی اقتصاد بود، بازدهی اوراق قرضه 10 ساله به شدت رشد کرد و منحنی بازده هم شیب‌اش به شدت زیاد شد. اما این دفعه کمی فرق می‌کند و فدرال رزرو می‌خواهد با تورم مقابله کند.

هفته گذشته بازدهی اوراق قرضه 10 ساله سقفی برای خودش در دو سال گذشته ثبت کرد حتی به بالاترین سطح قبل از کرونا رسید 1.9 درصد رسید که بعد از پاندمی که اصلا ندیده بودیم. اما در دو سه روز آخر همان panic sell  و همان فروش شدید بازار سهام و افزایش مشکلات ژئوپلیتیکی که در اوکراین هست، باعث شد تقاضا برای خرید اوراق بلندمدت آمریکا افزایش پیدا کند و بازدهی اوراق قرضه آمریکا کاهش پیدا کرد. سهام آمریکا هم به شدت فروخته شد و دارایی ریسکی که در فضایی که قرار است سیاست‌های انبساطی به سیاست‌های انقباضی تغییر کند، سرمایه‌گذارها دیگر می‌ترسند آنها را نگهداری کنند. دارایی ها را به فروش می‌رسانند و در این فضا شاید نقد بودن عملکرد بهتری داشته باشد. کل اتفاقاتی که در بازارهای مالی می‌افتد تاثیرگذار از احتمال سیاست‌های شدید فدرال رزرو در پیش‌رو هست.

اتفاق دیگری که در هفته گذشته و در دو سه هفته گذشته افتاد، نرخ بهره‌ی واقعی هست که انتظار این اقدامات فدرال رزرو هست. ما اگر چارت نرخ بهره واقعی آمریکا را ببینیم، می‌بینیم در هفته‌های گذشته به شدت رشد کرده است. نرخ بهره واقعی در اصل نشان می‌دهد که آن interest rate یا آن نرخ بهره‌ای که در مقابل تورم وجود دارد، چقدر هست! این قبلا به پایین‌ترین حد خودش در بازه 10 ساله رسید یعنی در واقع به زیر منفی یک (1-) درصد رسید که اصطلاحا در اقتصاد یعنی پول ارزان است. وقتی این به شدت رشد می‌کند، یعنی هزینه ی گرفتن پول یا قرض گرفتن پول افزایش پیدا می‌کند و با آن تورمی که داریم دیگر به صرفه نیست. در این فضا دارایی‌های ریسکی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و ما می‌بینیم که به شدت رشد کردند.

درباره انتظارات تورمی آمریکا دو نوع انتظارات تورمی وجود دارد؛ 1) یک انتظار تورمی از اختلاف بازدهی اوراق محافظت‌شده از تورم، با بازدهی اوراق اسمی است. 2) یک انتظار تورمی هم این است که پنج سال بعد از پنج سال پیش‌رو را نشان می‌دهد که اصطلاحا به آن Forward می‌گوییم، برای اولین بار بعد از یک سال به زیر 2 درصد رسید که قبلا در برنامه قبلی هم اشاره کرده بودیم که انتظارات تورمی وقتی که فدرال رزرو بخواهد اقدام انجام بدهد و بسته‌های مالی از سمت دولت هم زیاد نتواند اقتصاد را تحریک کند، باعث می‌شود که انتظارات تورمی کاهش پیدا کند. کاهش این انتظارات تورمی هم روی تصمیم سرمایه‌گذارها تاثیر می‌گذارد و باعث می شود دارایی‌های ریسکی را به فروش برسانند.